Met de komst van internet en het elektronische boek leek er een einde te zijn gekomen aan de behoefte aan tastbare leerboeken. Het tegendeel blijkt het geval. In veel van de medisch specialistische opleidingen is men weer overgegaan op het bestuderen van één leerboek, dat in de loop van de opleiding van kaft tot kaft wordt bestudeerd. Het Leerboek psychiatrie kinderen en adolescenten past in deze vernieuwde traditie. Het is het resultaat van een prachtige coproductie van Nederlandse en Vlaamse specialisten op het gebied van de kinderen jeugdpsychiatrie; het is heel goed geredigeerd en daardoor helder en goed leesbaar. De Engelsen zouden zeggen: het is een comprehensive textbook. Het boek omvat drie delen. Het eerste deel plaatst zich ontwikkelende kinderen in de context van hun leefomgeving. Na een fraai overzicht van de normale ontwikkeling en de opvoedkundige omgeving volgen heldere hoofdstukken over jeugdzorg, school en jeugdrecht. Enige kanttekening: het Belgische jeugdrecht wordt in het hoofdstuk over jeugdzorg besproken, terwijl aan de Nederlandse situatie een apart hoofdstuk is gewijd. Het tweede deel is een prachtig tussenhoofdstuk met de veelzeggende titel 'gewone kinderen in speciale situaties, speciale kinderen in gewone situaties'; dit behandelt kinderen met ernstige of chronische ziektes, adoptie, kinderen van ouders met psychiatrische problemen, vluchtelingen en alleenstaande minderjarige asielzoekers. Dit zijn zeer relevante thema's, die in veel leerboeken nauwelijks aandacht krijgen. Het derde deel omvat een systematisch overzicht van alle psychiatrische stoornissen van de kinder- en jeugdleeftijd. Deze hoofdstukken bevatten goed omschreven basale informatie, die systematisch weergegeven wordt. Vooral het middendeel is van bijzondere kwaliteit: onder het hoofdje 'psychopathologie' worden de diagnostiek, de behandelprincipes en het wetenschappelijk onderzoek in ons vakgebied op een overwogen wijze neergezet. Wat dit boek tot een echt leerboek maakt, is het interactieve karakter: elk hoofdstuk bevat casusbeschrijvingen, die gevolgd worden door een aantal vragen. De antwoorden op de vragen worden aan het einde van het hoofdstuk uitgewerkt. Bijzonder is de toegift, een dvd waarop de twee hoofdredacteuren, Theo Doreleijers en Frits Boer, kinderen en jeugdigen in verschillende ontwikkelingsfasen interviewen. Een toegespitste gesprekstechniek is uiteraard van essentieel belang in ons vakgebied. De interviews worden op de dvd ook nog besproken met een groep aandachtige en kritische studenten. Een fraaie kijk in de 'leerkeuken' met een hoog didactisch gehalte. Samen met het Leerboek psychiatrie (en hopelijk nog een aanvulling voor de ouderenpsychiatrie) vormt dit leerboek de basis van wat iedere arts zou moeten weten op het gebied van de kinder- en jeugdpsychiatrie. Medisch studenten en alle nietpsychiaters vormen mijns inziens de belangrijkste doelgroep. Voor praktiserende artsen/specialisten en zeker ook voor de collegae psychiaters die al weer enige tijd geleden hun basiscursus kinder- en jeugdpsychiatrie gevolgd hebben, is dit boek een absolute aanrader. Voor artsen in opleiding tot psychiater vind ik de stof te basaal, hoewel de vele literatuurverwijzingen en de weblinks de toegang bieden tot de verdieping die zij zoeken.

R.J. van der Gaag