Dit werk is klassiek en menigeen weet dat klassieke teksten niet gelezen worden. De flaptekst stelt pretentieus dat het verplichte lectuur is voor filosofen en psychologen en ieder die nadenkt over de vraag wat een ziel is en wat een mens is.

Uw recensent moet zich afvragen of psychiaters dit zouden moeten lezen, immers: velen schijnen te denken dat ‘wij ons brein zijn’. De ziel is passé. Maar we hebben hier te maken met een werk van een van de invloedrijkste filosofen en bovendien een van de eerst bekende empirische wetenschappers. Het is de eerste omvangrijke systematische verhandeling over het onderwerp en de invloed ervan is immens geweest.

Het boek bestaat, grofweg, uit drie delen. Na een kritisch overzicht van het denken van zijn voorgangers over het thema gaat Aristoteles preciseren wat de ziel is. Ten slotte volgt een uitwerking van de ‘verrichtingen’ van de ziel, zoals waarnemen en denken. Aangezien de ziel datgene is ‘wat leven geeft’, hebben ook planten een ziel en toont dit werk samenhang met andere, biologische geschriften van Aristoteles.

Het is voor de huidige lezer een opgave om de uiteindelijke definitie van Aristoteles enigszins te begrijpen: ‘De ziel is een eerste verwerkelijking van een natuurlijk, werktuiglijk lichaam’. Met de uitvoerige inleiding kan echter de niet-ingewijde een eind komen.

Dit boek is een vernieuwde heruitgave van een editie uit 2000. Een belangrijk verschil is dat nu ook de Griekse tekst is afgedrukt. De uitvoerige inleiding is geheel herzien en de vertaling gaat vergezeld van uitgebreide aantekeningen. Er zijn een glossarium en een register. Het geheel is uitstekend verzorgd. Mooi is dat de titel beter is vertaald: niet ‘De ziel’, maar ‘Over de ziel’.

De vertaler is bijna verliefd te noemen op zijn onderwerp en je voelt voortdurend hoe hij zijn best doet om de enorme kloof in tijd die ons scheidt van de denker Aristoteles te overbruggen.

Moet u dit lezen? Ja, als u geïnteresseerd bent in de voorgeschiedenis van de psychologie en als u moeite wilt doen de soms hermetische tekst te begrijpen. U bent dan getuige van een zeer originele denkstijl. Naast beschouwingen over de ziel gaat het om hoe het verband met het lichaam te denken is. Dat is nog steeds een groot thema, dat relevant zal blijven voor de psychiatrie.

H. Wilschut