Deze nieuwe handleiding is bedoeld voor de therapeut, de trainer en de deelnemer aan de vaardigheidstraining dialectische gedragstherapie (dgt), de vaardigheden zijn hierbij verwerkt in vier afzonderlijke werkboeken.

Marsha Linehan doet wat ze propageert: als ervaringsdeskundige schrijft ze niet separaat voor therapeuten en voor patiënten. Ze vindt dat je, zodra er problemen rijzen, niet over, maar met patiënten moet praten, vanuit gelijkwaardigheid, met de premisse dat de ander daartoe competent is. Ze wil niet invalideren en daarmee geen leed toevoegen. Primum non nocere.

Ze kent de borderlinepersoonlijkheidsstoornis van binnenuit, en dat is merkbaar in de eerlijke, enthousiaste, geïnspireerde en open houding die ze aanneemt tegenover haar patiënten en tegenover mensen die ze opleidt tot trainer of therapeut. Ze noemt het zelf niet in de inleiding, maar Wies van den Bosch, die dgt in Nederland introduceerde, licht toe dat Linehan in een interview met The New York Times heeft verteld zelf als jonge vrouw aan deze stoornis te hebben geleden. ‘But I suppose it’s true that I developed a therapy that provides the things I needed for so many years and never got.’ (Carey 2011).

Deze ervaringsdeskundige houding komt duidelijk naar voren. Ze geeft alles wat ze heeft en wat ze heeft geleerd in de decennia dat ze hiermee bezig is. Ze valt terug op haar bijbel- en zenstudie van jaren her, op haar onderzoeken rondom behandeling van de borderlinepersoonlijkheidsstoornis en op haar klinische ervaringen. Als je niet thuis bent in het dgt-gedachtegoed is het overweldigend. Ze onderkent dit ook, opent terecht met een hoofdstuk ‘hoe dit boek te gebruiken’ waarin ze adviseert een ademhalingsoefening te doen als het de lezer direct duizelt bij alle informatie die tot haar komt (Linehan gebruikt standaard ‘zij’ i.p.v. ‘hij’, gezien de doelgroep).

Het boek gaat over het geven van de vaardigheidstraining. De combinatie van deze training met de individuele therapie, de telefonische consultatie aan de patiënte en het consultatieteam voor de therapeuten en trainers vormt de dgt-therapie.

Het is veel informatie: de training zelf, de valkuilen daarbij, de validerende houding van trainer en therapeut, ten opzichte van de deelnemers en ten opzichte van elkaar, de achterliggende theorie met de twee strijdige principes van enerzijds radicale acceptatie van de werkelijkheid en anderzijds de noodzaak tot verandering daarvan, met de dialectiek als verbinding daartussen, de klinische verschijnselen daaromtrent en de gedragstherapeutische achtergrond. Linehan behandelt alle onderwerpen uitgebreid en vanuit verschillende invalshoeken en biedt daarmee een goede basis om de vaardigheidstraining te geven.

Het beste onderdeel vind ik de separate uitgave van de vier werkboeken: algemene vaardigheden, intermenselijke effectiviteitsvaardigheden, emotieregulatievaardigheden en frustratietolerantievaardigheden. Deze bieden een schat aan praktische informatie. Ze zijn evenwichtig opgebouwd, sluiten op elkaar aan en bieden algemene vaardigheden waar ieder volwassen mens baat bij kan hebben tot vaardigheden voor patiënten die sterk neigen tot automutilatie, suïcide of tot verslaving. De boeken valideren ook, heel vaardig en vriendelijk het probleem van de drempel tussen slechts kennisnemen van en daadwerkelijk toepassen van vaardigheden.

Waar ik de handleiding aanraad aan hen die daadwerkelijk met een dgt-training gaan starten, zijn de werkboeken een aanwinst voor iedereen die in aanraking komt met crisis: therapeuten, trainers, ervaringsdeskundigen en patiënten.

• Carey B. Expert on mental illness reveals her own fight. The New York Times 23 juni 2011.

  Pearson,

  Amsterdam 2016

  588 pagina’s,

  isbn 978-90-265-2280-2,

  € 60,-

  446 pagina’s,

  isbn 978-90-265-2281-9,

  € 50,-

F. Huismans, psychiater, Leiden