In dit artikel wordt verslag gedaan van de eerste fase van een onderzoek naar de effecten van vervangende zorg bij langdurig opgenomen psychiatrische patiënten. Centraal staat de vraag wie, volgens het oordeel van het behandelteam, in aanmerking komen voor vervangende zorg, aan welke voorziening hierbij wordt gedacht en welke factoren bij dit besluit een rol spelen. 1073 patiënten zijn betrokken in het onderzoek. Volgens de behandelteams komt ongeveer 44% van deze groep in aanmerking voor zorg buiten het psychiatrisch ziekenhuis binnen een termijn van één jaar. Voor circa 60% van deze patiënten is het zorgaanbod in beschermende woonvormen een reëel alternatief. De beste voorspellers om voor ontslag in aanmerking te komen zijn de houding van de patiënt ten aanzien van ontslag, de opnameduur en de sociale vaardigheden. Deze factoren zijn te beïnvloeden en daarom geschikt om de kans op ontslag te vergroten door middel van gerichte interventies. Het is aan te bevelen het langdurig verblijf in het psychiatrisch ziekenhuis tijdig ter discussie te stellen en iedereen die nog zorg behoeft de mogelijkheid op alternatieve zorg buiten het apz niet te ontnemen.