Hersenletsel kan plotseling ontstaan, zoals bij een ongeval of herseninfarct, maar ook meer sluipend tot stand komen, zoals bij tumoren, intoxicaties of ziektes van het centrale zenuwstelsel, bijvoorbeeld multiple sclerose. Ongeacht de ontstaanswijze heeft verworven hersenletsel een enorme weerslag op het leven van de patiënt en diens familie, en er bestaat een grote vraag naar een op maat gesneden neuropsychologische behandeling gericht op de specifieke cognitieve, gedragsmatige, sociale en emotionele gevolgen van hersenletsel. Helaas wordt er in de huidige klinische praktijk nog onvoldoende gestandaardiseerd gewerkt en zijn de gebruikte methoden vaak matig evidence-based onderbouwd.

Ponds en medeauteurs leveren het eerste Nederlandstalige overzichtsboek op het gebied van de neuropsychologische behandeling. Hierbij hebben zij zich waar mogelijk gebaseerd op evidence-based onderzoek en waar dit nog niet mogelijk is, op klinische expertise. Het boek richt zich niet alleen op de specifieke cognitieve revalidatie (dat wil zeggen het opnieuw trainen van cognitieve vaardigheden of het aanleren van cognitieve compensatiestrategieën), maar men besteedt net zoveel aandacht aan emotionele problemen en gedragsproblemen voortvloeiend uit hersenletsel.

In het eerste deel van het boek zetten de auteurs het kader op waarbinnen behandeling idealiter plaats zou moeten vinden: binnen een multidisciplinair verband, waarbij men zowel de inhoud als de kosteneffectiviteit van de behandeling regelmatig evalueert.

Het tweede deel gaat in op de achtergrond en de behandeling van een aantal veelvoorkomende cognitieve stoornissen na hersenletsel, zoals mentale traagheid, geheugenstoornissen, executieve functiestoornissen, apraxie en vermoeidheid. Afgestemd op de cognitieve restcapaciteiten en behoeften van de patiënt en diens systeem, zijn er verscheidene functie-, vaardigheids- of strategietrainingen denkbaar.

Een sterk punt is dat de behandelingsmogelijkheden geïllustreerd worden aan de hand van casuïstiek, wat de tekst verlevendigt en van een klinisch kader voorziet. Dit is vooral prettig omdat het veelvuldig aanhalen van (experimenteel) verricht onderzoek de grote lijn soms wat verdringt.

In het laatste deel komen de psychosociale gevolgen van hersenletsel aan de orde; er is aandacht voor verwerking en aanpassing, gezinsproblematiek en veranderingen op bijvoorbeeld gebied van seksualiteit en intimiteit. Een en ander wordt zowel belicht vanuit perspectief van de patiënt als diens systeem en dit attendeert de behandelaar op een mogelijke zorgvraag van twee kanten.

Let wel: Neuropsychologische behandeling vertelt wat er kan worden behandeld met welke interventies, maar het bevat geen uitgewerkte behandelprotocollen die stap voor stap zeggen hoe te interveniëren. Naast het boek is er daarom een website gelanceerd (www.neuropsychologischebehandeling.nl), waarin het behandelprogramma tot in detail uitgewerkt is, klaar voor de klinische praktijk.

A.J.E. Visscher