Dit interessante boek is de Engelse vertaling van La fatigue d’être soi (Ehrenberg 1998), het laatste deel van een drieluik waarin het individualisme en de ermee gepaard gaande normveranderingen centraal staan. Aan de hand van een historische verkenning en analyse tracht socioloog Alain Ehrenberg aan te tonen dat evoluties in maatschappelijke waarden een diepe invloed kunnen hebben op de onderliggende dynamiek van de depressieve stoornis. In de tweede helft van de twintigste eeuw heeft de morele gehoorzaamheid plaats moeten maken voor de succesvolle zelfverwezenlijking als grote deugd, waarbij alles mogelijk lijkt te zijn, maar het individu tegelijkertijd meer initiatieven moet nemen en hierbij het spoor soms bijster raakt. De druk van de betreffende verantwoordelijkheid en van het narcisme kan in sommige gevallen te zwaar zijn. In deze gewijzigde maatschappelijke context is de neurotische depressie in freudiaanse zin volgens de auteur geëvolueerd naar een actiestoornis volgens het model van Janet, die gekenmerkt wordt door insufficiëntie en inhibitie, of kortom: une panne d’action. De verslavingsproblematiek komt in het boek eveneens aan de orde en wordt voornamelijk benaderd als een ander gezicht van dezelfde Janus. De historische en nosologische ontwikkelingen worden op een grondige wijze beschreven, evenals de opkomst van de biologische interventies en hun rol in de conceptualisatie van de depressieve
stoornis. Het boek bevat dan ook een honderdtal pagina’s met aanvullingen en referenties. De nadruk ligt daarbij sterk op de Franse psychiatrie, maar dit is mijn inziens eerder een verrijking dan een beperking, gezien de uiterst pragmatische en heersende Angelsaksische visie in de moderne psychiatrie. Deze vertaalde uitgave bevat overigens ook een uitgebreid en geactualiseerd voorwoord, waarin de verschillen tussen de Franse en Angelsaksische psychiatrie besproken worden aan de hand van recente Amerikaanse referentiewerken, zoals The loss of sadness (Horowitz & Wakefield 2007). Sommige passages zijn misschien wat wijdlopig, maar de lezer kan deze indien gewenst overslaan zonder de rode draad van de gedachtegang werkelijk te verliezen. Een beperking is echter wel dat er nauwelijks oplossingen of beleidsvoorstellen geformuleerd worden, noch suggesties voor aanvullend empirisch onderzoek. Als conclusie kan men stellen dat de Engelse vertaling van dit boeiende en bijzondere boek zeker welkom is. Het kan warm aanbevolen worden aan eenieder die het fenomeen depressie vanuit een breder historisch en maatschappelijk perspectief
wenst te beschouwen en hierbij graag de Franse psychiatrie herontdekt.

F. Van Den Eede