De diagnose hysterie is in de loop van de verschillende versies van de dsm uiteengevallen in verschillende diagnostische categorieën. De inconsistentie en de veranderlijkheid van haar verschijningsvorm maken het niet mogelijk haar te vatten in descriptieve termen. Dit boekje, uitgegeven naar aanleiding van een studiedag, omvat zeven essays. Volgens Van Tilburg weerspiegelen onze classificatiesystemen een naïeve psychiatrie, die aan de meerzinnigheid van het patiëntenperspectief onvoldoende recht doet. De psychoanalyse dient de psychiatrie de ogen te openen voor de complexiteit van onbewuste motivaties en dubbele bodems van ziektegedrag. Ook de huidige psychoanalyse lijkt de hysterie te vergeten. Stroeken kiest ter illustratie van een klassieke hysterische ziektegeschiedenis, de biografie van Cäcilie M., een beroemde patiënte van Freud. Volgens hem wordt de hysterie mooi veraanschouwelijkt in twee romans: Fanny (van Emants) en Salammbô (van Flaubert). De Rijdt bespreekt de hysterische adolescente die liegt en niet nadenkt over de implicaties van haar verhalen en de schade die ze toebrengt. Ze speelt de verleiding, maar is niet in staat tot een diepgaande relatie. Vanuit het verlangen zich te identificeren met de ander heeft ze de neiging een verhouding tot een derde te installeren, model of rivale, waar ze vol jaloezie naar opkijkt: iemand die 'het' wel heeft, met wie ze wil samenvallen.Luymes pleit voor een interpersoonlijke benadering van de hysterie en gebruikt als voorbeeld een chronisch vermoeide patiënte. In plaats van over te gaan tot projectieve identificatie wordt het vreemde zelf geëxternaliseerd naar het lichaam. De basis van hysterie ligt in het mislukken van de separatie tussen moeder en kind. Conversie begrijpen we nu als de presentatie van iets wat nog niet gementaliseerd is. Draijer laat ons kennismaken met de onrijpe borderlinehysterie en wijst op het razend verlangen naar betekenis in de ogen van een ander en op de heftige boosheid. Brinkgreve brengt een sociologisch verhaal: volgens haar is de hysterie een mimetische ziekte die zich vormt naar de beelden van de tijd. Een boekje dat je in één ruk uitleest. Vooral de gevalsbeschrijvingen zijn representatief en herkenbaar. Ik beleef deze essaybundel als een geslaagde poging om het actueel psychoanalytisch denken over hysterie toegankelijk te maken voor een breed publiek. En de ervaren psychoanalytische lezer wordt geprikkeld om het werk van specialisten te lezen: Bollas, Rupprecht-Schampera en Yalom.

M. Hebbrecht