Relaties spelen een belangrijke rol in de regulatie van neurobiologische processen en genetische expressie. Relaties zijn van belang voor onder meer het begrip van schizofrenie, gedragsstoornissen en depressie. De diagnostiek van relatiestoornissen zal in de vijfde versie van de Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (dsm-v) een prominentere plaats krijgen. Relatiestoornissen vormen een van de grootste manco's in de huidige dsm-iv. Momenteel worden ze geclassificeerd als V-codes op as 1, in de vorm van een lijst van psychosociale factoren op as 4, in de Global Assessment of Functioning (gaf) op as 5 en op de Global Assessment of Relational Functioning (garf). Deze categorisering doet geen recht aan de recente wetenschappelijke inzichten en de voortgang in empirisch onderzoek naar relaties sinds de publicatie van de dsm-iv. De dsm-v zal vermoedelijk rond het jaar 2011 worden gepubliceerd. In 2002 verscheen alvast de onderzoeksagenda, die psychische ziekten al in een ruimere context plaatste. Inmiddels zijn indrukwekkende vorderingen geboekt in het klinisch onderzoek over verstoorde relaties, in het bijzonder op de gebieden onderzoek en epidemiologie, genetica, neurowetenschappen en immunologie. Mensen met psychische stoornissen worden geconfronteerd met een aanzienlijke afname van traditionele vormen van ondersteuning. Er is aangetoond dat huwelijks- en samenlevingsrelaties tegenwoordig minder bevredigend zijn en dat familieverbanden minder hecht zijn en minder ondersteuning bieden. Mensen maken bovendien minder vaak deel uit van hechte gemeenschappen dan in voorgaande decennia. Door deze teloorgang worden preventie, diagnostiek en behandeling van de relationele context steeds belangrijker. Gebleken is dat factoren in de relationele context psychische stoornissen onderhouden of terugval beïnvloeden. Tevens zijn van belang de last die familieleden ondervinden en de mogelijkheden voor interventies in families. De kwaliteit van hechte relaties blijkt in hoge mate te correleren met de mogelijkheden om adequaat om te gaan met stressfactoren of ziekte, en herstel te bespoedigen. Er zijn dus meerdere redenen om relationele processen te verbinden met basale psychopathologie. In deel één van dit boek vinden we uitkomsten van biologisch onderzoek, onder meer op het gebied van de neurobiologie van het sociale brein, genetisch onderzoek bij relationele processen, immunologie en familieprocessen, in het bijzonder als oorzaak van psychose. In het tweede deel, dat over onderzoek gaat, komen vooral kindermishandeling, partnermisbruik en expressed emotion aan de orde. Dit deel gaat ook verder in op de criteria voor de diagnose 'relatiestoornis', die een nieuwe dimensie gaat vormen in de dsm-v. Interessant is dat hier de diagnostische beschrijving die van de relatie is, en niet die van uitsluitend het individu. Deel drie gaat over preventie en behandeling van relatiestoornissen, goed ouderschap na een scheiding, de culturele context van relatiestoornissen en relationele interventies bij de behandeling van depressie. Deel vier geeft richtingen voor verder onderzoek. Dit boek is bedoeld voor innovatieve clinici, onderzoekers, psychopathologen en verder voor allen die belang hebben bij relationele diagnosen in de revisie van de dsm. Maar het is natuurlijk ook interessant voor degenen die nieuwsgierig zijn welke kant het opgaat met ons vakgebied. En dat zijn wij natuurlijk allemaal. Wat we in dit boek kunnen lezen is dat werkelijke integratie van biologische processen en relationele processen niet alleen mogelijk en wenselijk is, maar ook noodzakelijk. Helaas moeten we nog even wachten.

D.P. Ravelli