Met dit boek proberen de auteurs een toegankelijk antwoord te bieden op de vraag omtrent het adequaat omgaan met patiënten in een toestand van agitatie. Het is een actueel en relevant boek binnen een maatschappelijke context van enerzijds toenemende vraag naar opvang van geagiteerde patiënten (groot percentage van spoedopnames en stijging van het aantal gedwongen opnames) en anderzijds kritische bedenkingen vanuit media en maatschappij rond vrijheidsbeperkende maatregelen en het omgaan met dwang en drang.

De drie hoofdauteurs zijn nauw betrokken geweest bij het project beta (Best Practices in the Evaluation and Treatment of Agitation), een werkgroep die vanuit the American Association for Emergency Psychiatry opgericht werd in 2012 om richtlijnen op te stellen voor het omgaan met geagiteerde patiënten.

Het boek is opgebouwd uit verschillende hoofdstukken: de auteurs gaan in op de (neuro)biologische achtergrond van agitatie, de medische evaluatie van de geagiteerde patiënt en enkele situaties en doelgroepen (agitatie bij middelengebruik, bij somatische ziekte, psychose, persoonlijkheidsstoornissen, stemmingsstoornissen, bij ouderen en bij jongeren) komen specifiek aan de orde. Daarnaast is er oog voor zowel de medicamenteuze als niet-medicamenteuze behandelmogelijkheden. Ook staan de auteurs stil bij ethische thema’s (wilsbeschikking en patiëntenrechten), culturele factoren en de visie van familie en omgeving.

Het voordeel van het boek is dat het een breed overzicht geeft van verschillende aspecten die een rol spelen in het begrijpen van en omgaan met patiënten in geagiteerde toestand. De auteurs hebben duidelijk veel klinische praktijkervaring en proberen deze over te brengen via toegankelijke algoritmes, richtlijnen en praktijkvoorbeelden.

Het nadeel van deze brede aanpak is echter dat verschillende thema’s kort aangeraakt worden, maar tamelijk oppervlakkig worden toegelicht. Misschien zouden de thema’s rond ethiek, patiëntenrechten en gebruik van geweld door politiediensten beter afzonderlijk toegelicht kunnen worden. Ook de talrijke voorbeelden vanuit Noord-Amerika gaan niet steeds op voor de situatie in Europa. Doordat het een boek is met verschillende auteurs, is er wel wat overlap tussen de verschillende hoofdstukken en zijn er regelmatig herhalingen. Ook is de volgorde van de hoofdstukken volgens mij niet altijd even logisch.

Ondanks deze bedenkingen is dit voor spoedartsen, artsen in opleiding tot psychiaters en psychiaters een toegankelijk praktijkboek dat een bondig overzicht geeft van de differentiaaldiagnostische overwegingen bij een geagiteerde patiënt en de verschillende behandelmogelijkheden.

R. Van Roy, psychiater, Boechout