Schizofrenie is de uiting van een kwetsbaarheid vaak samengaat met een rijkdom aan creativiteit, een verhoogde sensibiliteit voor het lijden van anderen en een versterkte spirituele gevoeligheid die aan de uiterste grens van de menselijke ervaring raakt. We kunnen schizofrenie niet zoals de pokken uit de bevolking elimineren zonder serieuze schade te berokkenen aan de menselijke soort. Dit zijn de centrale ideeën van Peter Chadwick, hoogleraar in de psychologie aan verschillende universiteiten in het Verenigd Koninkrijk, onderzoeker en auteur van verscheidene publicaties over psychose. Chadwick weet waarover hij spreekt. Op 33-jarige leeftijd maakte hij zelf een schizoaffectieve psychotische crisis door die hem bijna het leven kostte. Hoewel Chadwick er niet aan twijfelt dat de psychose een ernstige ziekte is, die verschillende vormen kan aannemen, benadrukt hij dat hij na deze crisis op een hoger niveau van functioneren kwam dan voorheen. Door een voor hem gepaste therapie (een integratie van psychodynamische, cognitieve en medicamenteuze behandeling), door de liefde in zijn huwelijk enkele jaren na de crisis en door het aannemen van een baan vond hij voor het eerst in zijn leven veiligheid, vertrouwen, hoop en geloof in zichzelf. Uiterst belangrijk in zijn genezingsproces was het inzicht in de oorzakelijke factoren die een rol hebben gespeeld in het ontstaan van zijn psychose. Door te begrijpen wat hem was overkomen en inzicht te verwerven in zijn psychose kon hij een terugval vermijden en slaagde hij erin zowel persoonlijk als professioneel een rijk leven uit te bouwen. Hij kreeg de mogelijkheid betekenis te geven aan zijn ziekte en verbond zijn psychose onder meer met een hoger spiritueel leven. Het boek is geschreven zowel vanuit deze persoonlijke ervaringen van de auteur met psychose als vanuit zijn werk als onderzoeker in de psychologie. Het bestaat uit 14 hoofdstukken, die niet allemaal van hetzelfde niveau zijn. In hoofdstukken 1 en 2 tracht de auteur aan te tonen dat er ook positieve dimensies zijn aan een verhoogde vatbaarheid voor schizofrenie. Voor de hoofdstukken 3 en 4 deed Chadwick een beroep op andere auteurs en wordt stilgestaan bij de rol van cannabisgebruik in het induceren van schizofrenie. De hoofdstukken 5, 6 en 7 beschouw ik als het kloppend hart van het boek. Op een zeer heldere, maar ook ontroerende manier beschrijft Chadwick hoe hijzelf in een psychose belandde. We volgen het parcours van een genezingsproces waarna een leven kon worden opgebouwd dat veel constructiever en gelukkiger is dan voorheen. De hoofdstukken 8-11 beschrijven verhalen van psychoselijders die elk een weg gevonden hebben in het leven. Hierin benadrukt Chadwick dat we moeten openstaan voor het intrinsiek goede van wat ongewoon is. Hij nodigt uit de focus meer te leggen op het versterken van het unieke in elke patiënt in plaats van hem of haar te sturen naar een 'middle-of-the-road way of being' (p. 134). Op die manier kunnen patiënten meer vrede vinden in zichzelf en kunnen ze gemakkelijker hun eigen intrinsieke waardigheid erkennen. Hoewel deze hoofdstukken nogmaals benadrukken welke positieve dimensies er verscholen kunnen zitten achter een psychose, zijn ze niet echt noodzakelijk voor de opbouw van het boek. Iedere hulpverlener die lang genoeg werkt met patiënten met een psychotische stoornis en met voldoende authentieke interesse naar hen luistert, kent deze verhalen. Ze illustreren dat door het openhouden van hoop en door het vermijden van elk stigma een volledig herstel mede in de hand wordt gewerkt. De laatste drie hoofdstukken, waarvan hoofdstuk 13, 'Issues in diagnosis, therapy and understanding', het interessantste is, illustreren dat de auteur een persoongeoriënteerde benadering verkiest boven een al te strikte wetenschappelijke reductionistische visie. Dit is een vlot leesbaar boek, geschikt voor alle hulpverleners in de psychiatrie die met patiënten met een psychotische stoornis werken. Tevens vind ik het aanbevelenswaardig voor patiënten die zelf lijden aan een psychose en voor hun familieleden. De hoop en de positieve benadering die het boek uitstraalt, zijn zeker een hart onder de riem voor al diegenen die met psychose geconfronteerd worden.

L. van Bouwel