Literatuur over patiëntveiligheid in de psychiatrie is zeldzaam (Kleinsman & van Nieuwenhuizen 2013), en dat maakt elk boek over dit onderwerp welkom. De Amerikaanse psychiater Geetha Jayaram is een voortrekker op het gebied van
patiëntveiligheid, onder andere bij de apa, en leidde sinds 1991 een psychiatrische unit waarin geen enkele suïcide plaatsvond, aldus
het voorwoord bij dit boek.

Bij het begrip ‘patiëntveiligheid’ leggen psychiaters vaak de parallel met het leveren van goede zorg met een hoge kwaliteit. Patiëntveiligheid heeft echter specifiek betrekking op het voorkomen van schade voor de patiënt, stelt ook Jayaram.

Jayaram presenteert in haar boek diverse onderwerpen (zoals overdracht, suïcide, medicatiefouten, dwang en drang) die ook in de Nederlandse situatie als veiligheidsrisico’s benoemd zijn. De casus van een patiënt die suïcide pleegt nadat het afgesproken beleid om onnaspeurbare reden niet blijkt nagekomen, zal voor menig psychiater herkenbaar zijn. Het hoofdstuk over dwang en drang is informatief en geeft zinvolle adviezen, hoewel het ook een onbegrijpelijke tabel bevat. Het hoofdstuk over medicatiefouten is echter erg algemeen en geeft weinig inzicht voor de praktijk van alledag.

Eén hoofdstuk is gewijd aan elektroconvulsietherapie (ect), wat opvallend is omdat deze in de Nederlandse situatie nooit als zeer risicovol is aangemerkt. De onderwerpen die worden behandeld in dit hoofdstuk zullen bekend zijn bij elke psychiater die ervaren is in ect. Wel weer aardig is dat Jayaram een casus presenteert waarin het juist goed is gegaan.

In het boek passeren verder een aantal algemene onderwerpen de revue, zoals root-cause analysis (in Nederland bekend als systematische incidentreconstructie en -evaluatie; sire), het brengen van slecht nieuws, en second victim (de arts of verpleegkundige die betrokken is bij een incident). Hiermee schiet de auteur haar doel van een makkelijk leesbaar, praktisch boek voorbij, doordat deze onderwerpen zo summier besproken worden dat het niet te volgen is voor niet-ingewijden.

Het grootste nadeel van dit boek is echter dat Jayaram voorbij gaat aan haar eigen definitie van patiëntveiligheid. De hoofdstukken staan vol van allerlei eisen die aan kwaliteit van zorg worden gesteld: er moet vooral heel veel. Aandacht voor veiligheid begint echter bij het sensitief worden voor risico’s, en niet teveel ineens willen. Het boek zet de lezer zeker aan het denken over een aantal aspecten van de eigen praktijkvoering, maar is niet geschikt als inleiding in de theorie en praktijk van patiëntveiligheid.

• Kleinsman ACM, van Nieuwenhuizen B. Veilige zorg voor de psychiater. Onderzoek naar rol en positie van de psychiater in patiëntveiligheid. Utrecht: NVvP 2013.

A.C.M. Kleinsman