Vele boeken hebben een titel en een ondertitel. Wanneer je sommige boeken begint te lezen, vraag je jezelf soms gaandeweg of die ondertitel wel past … en niet alleen een verleidende marketingtruc was. Dat is duidelijk niet het geval bij het boek Sexcounseling, dat zijn ondertitel Handleiding voor seksuologische hulpverlening echt waarmaakt.

Het boek is opgebouwd uit drie delen en telt 13 hoofdstukken. In het eerste deel geeft de auteur noodzakelijke basisinformatie die je gewoon móet kennen om als (psychosociale) hulpverlener met de seksuele hulpvragen waarmee mensen je kunnen confronteren, aan de slag te gaan.

Het is een verdienste van de auteur dat het eerste hoofdstuk de lezer onmiddellijk uitnodigt om na te denken over de essentiële vraag en voorwaarde om te kunnen werken met seksuele problemen: ‘Wat is mijn attitude ten aanzien van seksualiteit en staat deze mijn rol als hulpverlener (rond seksuele thema’s) al of niet in de weg?’ Bovendien benadrukt de auteur sterk dat het onmogelijk is om ‘objectief’ over seksualiteit na te denken omdat ‘cultuur’ zo’n grote invloed heeft op de betekenis die men aan seksualiteit geeft.

Na deze beschouwende inleiding volgt een concrete, uitgebreide — en misschien ontluisterende — beschrijving van de seksuele anatomie van mannen en vrouwen — een aspect waarvan hulpverleners en cliënten/patiënten de eigen kennis duchtig overschatten. Voor de lezer die dacht dat hoofdstuk te kunnen overslaan, toch maar even de uitnodiging om eens te checken hoeveel hij of zij er werkelijk over weet: wat is de functie van de klieren van Cowper? Bestaat die G-plek nu echt of niet? In het laatste hoofdstuk van het eerste deel krijgt de lezer een uitgebreid overzicht van de biopsychosociale kwetsbaar makende, uitlokkende en onderhoudende factoren voor het krijgen van seksuele problemen.

Met deze kennis in het achterhoofd kan de behandelaar tijdens de intakefase (beschreven in deel 2) de probleemverkenning (hoofdstuk 5) starten om samen met de cliënten tot een probleemformulering en een behandelplan (hoofdstuk 6) te komen. Dit tweede deel start eveneens met een uitnodiging om als lezer stil te staan bij het ongewone van ‘taal voor’ en ‘praten over’ seksualiteit binnen hulpverleningsrelaties. Het belang van het besef dat het ‘niet evident is om met een vreemd iemand in een vreemde situatie over seksualiteit te spreken’ kan niet worden overschat.

In het vijfde hoofdstuk vindt de lezer een uitgebreide opsomming van verschillende concrete vragen die de behandelaar bij het afnemen van een algemene (psycho)seksuele anamnese en/of voor het bevragen van specifieke seksuele disfuncties of problemen kan stellen. Daarmee geeft deze behandelgids heel concrete antwoorden op een vraag die veel seksuologen over hun werk vaak krijgen: ‘Hoe doe je dat concreet, seksualiteit bespreken in consultatie?’ ‘Welke woorden en zinnen gebruik je dan?’ Het boek bevat in dat opzicht een schat aan inspiratie en informatie.

In het derde deel staat de concrete beschrijving van de behandelpraktijk van veelvoorkomende seksuele disfuncties en problemen centraal. Daarbij ligt de nadruk op een cognitieve en gedragsgerichte benadering, waardoor andere invalshoeken minder terug te vinden zijn. Denk bijvoorbeeld aan cliëntgerichte of systeemtherapeutische visie. Net zoals het vorige deel bevat dit derde deel een onuitputtelijke bron van voorbeelden van vragen en uit het leven gegrepen gevalsbeschrijvingen inclusief voorbeelden van beschrijvingen van verschillende behandeltrajecten.

Dit boek is bedoeld voor de opleiding van seksuologen, klinisch psychologen, psychotherapeuten, maatschappelijk werkers, verpleegkundigen, fysiotherapeuten, huisartsen, urologen en gynaecologen die zich meer willen bekwamen in het werken met seksuele disfuncties en problemen. Dit boek is voor iedereen die zich verder wil bekwamen als hulpverlener die ook of meer aandacht wil hebben voor seksualiteit, een overzichtelijke en goede informatiebron en ware handleiding … zoals aangegeven in de terechte ondertitel.

Paul Enzlin