Veranderingen in de omgeving en in het functioneren van de oudere mens leiden tot een verminderde controle over de omgeving. Problematisch gedrag in de derde levensfase kan deels worden opgevat als strategie om de verminderde controle over de omgeving te herstellen. Met name depressie, hypochondrie en paranoïdie hebben hierdoor in de derde levensfase een andere kleur dan in eerdere levensfasen. Een dementeringsproces wordt mogelijk versneld door (vergeefse) pogingen van de dementerende om de controle over de omgeving te herstellen of juist door het volledig opgeven van alle pogingen deze controle te herstellen.