achtergrond Creativiteit is een belangrijke menselijke eigenschap waarop vele verworvenheden van de mensheid berusten.
doel Belichten van een aantal aspecten van het historisch en cultureel referentiekader om relevant wetenschappelijk onderzoek naar het verband tussen creativiteit en psychiatrische stoornissen te bevorderen.
methode Geven van een historisch en cultureel overzicht op basis van literatuuronderzoek.
resultaten Het vermoeden van een verband tussen creativiteit en psychische kwetsbaarheid dateert uit de oudheid. De moderne belangstelling voor dit thema wortelt in de romantiek en kreeg een wetenschappelijk aura in de 19de eeuw. In de 20ste eeuw volgde een verdere verstrengeling van creativiteit en psychiatrische stoornissen door de invloed van geesteszieke kunstenaars op de kunst. De geschiedenis van de Prinzhorn-collectie illustreert vele aspecten van deze verwevenheid. Psychometrisch, psychodiagnostisch en genetisch onderzoek ondersteunt een verband tussen creativiteit en psychiatrische stoornissen binnen een bipolair-psychotisch continuüm. Schizotypie-thymotypie is te beschouwen als prototype van met creativiteit gelieerde stoornis. Evolutionaire hypothesen verbinden de schizofrenieparadox met een overlevingsvoordeel door verhoogde creatieve vaardigheden. De neuro-esthetica legt de neurologische correlaten van de esthetische ervaring bloot op basis van kenmerken van het visuele systeem.
conclusie Een specifieke uitdaging voor het wetenschappelijk onderzoek in dit complexe en heterogene domein is het zinvol operationaliseren van creativiteit en psychiatrische stoornissen, ook binnen een kunstwetenschappelijke context. Zinvolle definities, meetinstrumenten en multidisciplinaire samenwerking zijn nodig.