achtergrond Dispositioneel optimisme, de algemene verwachting van positieve uitkomsten in de toekomst, is geassocieerd met langlevendheid, psychiatrisch welbevinden en succesvolle veroudering. De vraag is of dispositioneel optimisme beschermt tegen subjectieve gevoelens van eenzaamheid bij ouderen.
doel Vaststellen of dispositioneel optimisme beschermt tegen subjectieve gevoelens van eenzaamheid, onafhankelijk van mogelijke confounders verbonden aan veroudering.
methoden In een prospectief cohortonderzoek in Zutphen werden onder 416 mannen in de leeftijdscategorie van 70-89 jaar gedurende tien jaar dispositioneel optimisme en subjectieve gevoelens van eenzaamheid vastgesteld. Dispositioneel optimisme werd gemeten met de 4-item optimismevragenlijst en de subjectieve gevoelens van eenzaamheid werden gemeten met de 11-item vragenlijst van De Jong Gierveld. Logistische regressie werd gebruikt om de crosssectionele associatie tussen dispositioneel optimisme en eenzaamheid te bestuderen en multilevelanalyse om de relatie tussen baseline dispositioneel optimisme en eenzaamheid gedurende tien jaar follow- up te analyseren, gecontroleerd voor mogelijke confounders.
resultaten Gevoelens van eenzaamheid bleken relatief constant over de tijd te zijn. Dispositioneel optimisme op baseline was sterk gerelateerd aan minder subjectieve gevoelens van eenzaamheid, zowel in de crosssectionele (or 0,69; 95%-betrouwbaarheidsinterval 0,62-0,79) als in de longitudinale analyses. Subjectieve eenzaamheid nam toe met de tijd en werd het sterkst bepaald door de mate van dispositioneel optimisme op baseline, ook na correctie voor leeftijd, woonsituatie, sociale contacten en subjectieve gezondheid (F(1, 414)= 58,7; p < 0,001). Een toename van 1-standaarddeviatie (sd) in dispositioneel optimisme was geassocieerd met een afname van 0,30-sd in eenzaamheid (95%-betrouwbaarheidsinterval 0,22-0,38; p < 0,001).
conclusie Dispositioneel optimisme is een sterke voorspeller van minder eenzaamheid bij oudere mannen, ondanks de frequente negatieve levensgebeurtenissen inherent aan veroudering, zoals het verlies van dierbaren, opname in een verpleeghuis, verkleining van het sociaal netwerk en verslechterende subjectieve gezondheid.