achtergrond Verschillende onderzoeken hebben aangetoond dat kinderen met psychiatrische problemen, zoals aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit (adhd), subtiele afwijkingen in de hersenanatomie hebben. Veel minder is bekend over het tijdstip van ontstaan van deze afwijkingen.

doel Het doel van ons onderzoek was het beschrijven van de normale ontwikkeling van de hersenventrikels tijdens de zwangerschap en vlak na de geboorte. Verder wilden wij onderzoeken of variaties in ventrikelgrootte samenhangen met temperament en met de neuromotorische ontwikkeling.

methoden Wij gebruikten driedimensionale hersenechografie om de grootte van het hersenventrikelsysteem te meten bij 778 baby's van zes weken oud. Foetale groei werd vastgesteld met drie echometingen tijdens de zwangerschap. Temperament werd gemeten door middel van oudervragenlijsten. Getrainde onderzoeksverpleegkundigen onderzochten de neuromotorische ontwikkeling op drie meetmomenten in het eerste levensjaar. Ten slotte rapporteerden de ouders over bereikte mijlpalen van de grove en fijne motoriek.

resultaten Vertraagde groei in de baarmoeder en korte zwangerschapsduur waren voorspellers van kleine ventrikels. Verder lieten kinderen met de kleinere ventrikels meer activiteit, meer prikkelbaarheid, en minder alertheid zien. Kinderen in het laagste kwartiel van ventrikelvolume scoorden gemiddeld 0,15 (95%-betrouwbaarheidsinterval (95%-bi): 0,07-0,24; p = 0,001) punten hoger op 'activity', wat overeenkomt met 23% meer, dan kinderen in het hoogste kwartiel van ventrikelvolume. Ten slotte vonden wij een curvilineaire relatie tussen ventrikelvolume en lage spiertonus: oddsratio (or) voor het hoogste kwartiel versus het tweede kwartiel 2,2 (95%-bi: 1,5-3,3; p = 0,001) en or voor het laagste kwartiel versus het tweede kwartiel 1,5 (95%-bi: 1,0-2,2; p = 0,05). Ook de relatie tussen ventrikelvolume en fijn motorische ontwikkeling was U-vormig (p-waarde van de kwadratische term: 0,002). Grof motorische achterstanden werden alleen door groter ventrikelvolume voorspeld.

conclusies Onze bevindingen laten zien dat volume van het ventrikelsysteem een maat is voor hersenmaturatie. Bovendien suggereert onze studie dat zowel een groot als een klein ventrikelvolume een vroege risico-indicator zou kunnen zijn voor latere gedrags- en ontwikkelingsproblemen.