Dit boek is geschreven als aanvulling op het vroegere standaardwerk Family work for schizophrenia (Kuipers e.a. 2002). Het spitst zich uitsluitend toe op de meer moeilijk behandelbare, vaak complexere gezinnen. Dit zijn bijvoorbeeld gezinnen waarvan verschillende leden lijden aan een psychotische stoornis, gezinnen met verschillende culturele achtergronden, gezinnen waarbij de zorgende ouders partnerrelatieproblemen hebben of gezinnen waarbij de psychotische problematiek gecombineerd is met een onverwerkte traumatische voorgeschiedenis of lichamelijke aandoening. Het boek groeide uit de talrijke supervisiemomenten van de auteur en geeft die structureel weer. Na een korte voorgeschiedenis van de gezinnen, negentien in totaal, worden de aanmeldingsklachten geschetst. Daarna volgt een probleemformulering waarin vrij sober enkele evidence-based referenties worden verwerkt, gevolgd door adviezen. Beknopte follow-upbeschrijvingen geven ten slotte de effecten ervan weer. Het boek is helder en to the point geschreven en je leest het dan ook in één ruk uit. Niet zozeer omdat het erg spannend is, het is gewoon licht verteerbaar. Het schetst de grote lijnen, beperkt zich tot de essentiële zaken en vermijdt enige diepgang. Een mogelijke verklaring is dat het uitsluitend op de (beperkte en gebiaste) informatie van de supervisant gebaseerd is. Leff heeft geen van de beschreven gezinnen zelf behandeld. Eigenlijk informeert dit boek meer over zijn supervisies en adviezen, dan over de dynamieken en therapeutische processen in de beschreven gezinnen. De adviezen van Leff zijn in essentie repetitief. Je moet de symptomen van de patiënt zo breed mogelijk behandelen, zijn/haar autonomie verhogen en het sociale netwerk uitbreiden. Verder moet je de overbetrokkenheid en de kritische houding van de gezinsleden verminderen. Op zich natuurlijk een goed en adequaat advies. Het komt er eigenlijk hoofdzakelijk op neer dat je als therapeut in deze gezinnen je verwachtingen nog verder moet verlagen, en dat je meer en breder moet behandelen voor eenzelfde resultaat. Maar dat heb je nu eenmaal met meer complexe situaties. Voor mij een boek met de essentie, maar met iets te weinig body.

G. Lemmens