Om de tiende verjaardag te vieren van de dubbeldiagnoseafdeling, werd door het Psychiatric University Hospital van Zürich (Zwitserland) in juni 2003 een internationaal symposium georganiseerd. Dit symposium vormde de aanleiding voor de publicatie van dit boek. Een aantal sprekers van het symposium pasten hun presentaties aan voor publicatie en er werd een hoofdstuk toegevoegd over het belangrijke thema 'dubbeldiagnose en alcoholgebonden stoornissen'. Er wordt in het boek een overzicht gegeven van de meest recente ontwikkelingen op het vlak van de etiologie, diagnostiek en behandeling van dubbeldiagnosepatiënten. Het boek heeft niet de intentie om een exhaustief overzicht te geven van de problematiek rond dubbeldiagnose, maar er worden enkele specifieke topics van dit zeer brede domein belicht. Er werd voor gekozen om alle mogelijke psychische stoornissen die samen met middelengebonden stoornissen optreden, op te nemen. De hoofdstukken zijn onafhankelijk van elkaar geschreven, daardoor is er soms sprake is van overlap. Het voordeel hiervan is dat de hoofdstukken als aparte artikelen gelezen kunnen worden, wat het voor de lezer interessant maakt om díe hoofdstukken te selecteren die voor hem/haar relevant zijn. In het onderstaande zal daarom een overzicht gegeven worden van de verschillende hoofdstukken. In het eerste deel worden enkele onderwerpen aangekaart die verband houden met de etiologie en de diagnose van dubbeldiagnosepatiënten. In het eerste hoofdstuk van het boek geeft Moggi een overzicht van de recente etiologische modellen van de associatie tussen psychische stoornissen en middelengebonden stoornissen. De modellen waarvoor voldoende bewijs geleverd kon worden, worden overzichtelijk gepresenteerd voor de volgende stoornissen: angststoornis, posttraumatische stressstoornis, depressie, schizofrenie, antisociale persoonlijkheidsstoornis en borderline persoonlijkheidsstoornis. In het tweede hoofdstuk geeft Jacobson een overzicht van het gedragsgenetisch onderzoek naar middelengebruik en -misbruik, naar de comorbiditeit tussen verschillende klassen van middelen en naar de comorbiditeit tussen middelengebruik en andere psychiatrische stoornissen. Er wordt in dit hoofdstuk ook aandacht besteed aan de mogelijke heterogeniteit van de verschillende pathways die leiden tot middelengebonden stoornissen. Onderzoeken naar genomgevingsinteracties en omgevings-omgevingsinteracties worden ook besproken. Cadoret e.a. behandelen in het derde hoofdstuk de link tussen persoonlijkheidsstoornissen en middelengebonden stoornissen. Hiervoor zijn geadopteerde volwassenen die deelnamen aan de bekende Iowa Adoption Study opnieuw geïnterviewd. De resultaten worden zo gepresenteerd, dat het mogelijk is om comorbide as-i- en as-ii-stoornissen te voorspellen. Een historisch perspectief op dubbeldiagnose wordt in het vierde hoofdstuk gegeven door Jacobs e.a. Daarnaast wordt ook aandacht besteed aan de prevalentie van dubbeldiagnose, de relatie tussen de verschillende stoornissen, het risico op suïcide en de uitdagingen voor de behandeling van dubbeldiagnosepatiënten. In het vijfde hoofdstuk besteden Hintz & Mann aandacht aan de comorbiditeit van alcoholgebonden stoornissen en angst, gemoed en persoonlijkheid. Eich & Figner geven in het volgende hoofdstuk een literatuuroverzicht over de comorbiditeit van de aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit en de middelengebonden stoornissen. Petitjean benadrukt enkele belangrijke diagnostische kwesties in het zevende hoofdstuk. Ze benadrukt dat het bij dubbeldiagnosepatiënten meer aangewezen is om te werken met een diagnostisch proces dan om de diagnose te stellen op een bepaald tijdstip. In het achtste hoofdstuk geven Dürsteler-MacFarland e.a. aan dat neurocognitieve beperkingen vaak gezien worden bij patiënten met een middelengebonden stoornis. Dit heeft belangrijke gevolgen voor de behandeling van deze patiënten. In het tweede deel en tevens het laatste hoofdstuk, wordt aandacht besteed aan de behandeling van dubbeldiagnosepatiënten. De Leon van het Center for Therapeutic Community Research geeft een beschrijving van de elementen van het 'therapeutisch gemeenschapsmodel', aangepast aan de behandeling van dubbeldiagnosepatiënten. Het boek kan zeker niet beschouwd worden als een standaardwerk, maar eerder als een verzameling van uiteenlopende kwesties over dubbeldiagnose. Het kan opgevat worden als een congresbundel waarin weinig uniformiteit aanwezig is en waar de lezer een selectie kan maken uit de hem aangeboden onderwerpen.

S. van Ham, B.G.C. Sabbe