Psychodrama. Een actiegerichte methode voor exploratie, reflectie en gedragsverandering
In het boek Psychodrama wordt een overzicht gegeven van de historische en theoretische achtergronden van de psychodramatechniek, geïllustreerd met uitvoerige beschrijvingen van psychodramasessies. Het grootste deel van het boek is gewijd aan de praktijk van psychodrama met uitgebreide voorbeelden uit sessies. Duidelijk wordt dat psychodrama vooral geïndiceerd is voor de mensen die vroeger geremd of neurotisch genoemd werden: doorgaans lijdend aan een cluster-C-persoonlijkheidsstoornis (of trekken daarvan), soms gecombineerd met passief-agressieve trekken. De sessies lijken veel op te leveren in de zin van het weer bewust worden van verdrongen emoties en het opnieuw integreren van afgesplitste delen van de persoonlijkheid. Wat het effect is op welbevinden en functioneren van mensen blijft wat onduidelijk. In tegenstelling tot het in 2004 verschenen boek van M. Arendsen Hein, waarin de combinatie van psychodrama en transactionele analyse werd beschreven, wordt in dit boek vooral de theorie van Moreno zelf en van Verhofstadt besproken. Deze laatste, verbonden aan de universiteit van Gent, heeft een persoonlijkheidsmodel ontworpen met als polen het streven naar zelfbevestiging en het streven naar openstaan voor de buitenwereld. De schrijfstijl is soms wat warrig, gelardeerd met persoonlijke impressies en ervaringen van de auteur, waardoor vooral de theoretische hoofdstukken moeilijker te volgen zijn. Een voorbeeld: hoofdstuk 3 is gewijd aan 'Het voelende brein'; hierin worden onder meer het biologische substraat van emoties en gevoelens, en de rol van het centraal zenuwstelsel besproken. In een bijlage bij hoofdstuk 3 achterin volgen nog eens 10 pagina's over (de ontwikkeling van) de hersenen en het centraal zenuwstelsel. Waarom deze onderdelen niet geïntegreerd in één hoofdstuk? Ook op andere plaatsen maakt het boek een wat rommelige indruk: een aantal verwijzingen naar auteurs in het register klopt niet, of een auteur wordt aangehaald zonder verdere uitleg ('De thema's van Verhofstadt komen onmiddelijk aan de orde'(p. 160); of: 'Het model van Clara Hill ... '(p. 188)). Het praktijkgedeelte van het boek, met vele voorbeelden uit psychodramasessies, is voor mij het meest boeiende en verhelderende onderdeel van het boek. De grote inzet en betrokkenheid van de auteur wordt hier duidelijk. Het boek is aan te bevelen voor diegenen die zich willen verdiepen in de techniek en werkwijze van psychodrama.
M.M. Thunnissen