Het doel van dit boek is een gids te zijn bij het beleid inzake het integreren van gespecialiseerde geestelijke gezondheidszorg in algemene zorgvoorzieningen voor kwetsbare ouderen. In de eerste hoofdstukken wordt ingegaan op de historische achtergronden, de algemene principes van planning van gezondheidszorgvoorzieningen en de op evidence-based onderzoek gestoelde effectiviteit. Daarna wordt in acht hoofdstukken de stand van zaken besproken in verschillende landen in Europa, Noord- en Zuid-Amerika, Afrika en Azië. Ten slotte komen er nog enkele specifieke onderwerpen aan de orde, waaronder de organisatie rondom acute zorg, de langdurige institutionele zorg en het opzetten van zorgvoorzieningen in rurale samenlevingen. Uit de inleidende hoofdstukken wordt duidelijk dat vooral deïnstitutionalingsprogramma's voor oudere psychiatrische patiënten de aanzet zijn geweest voor het tot stand komen van een gevarieerd aanbod aan ambulante psychiatrische zorg en ondersteuningsprogramma's voor algemene geriatrische zorgvoorzieningen. In dit boek wordt dat vooral vanuit de ontwikkelingen in het Verenigd Koninkrijk belicht. In internationaal perspectief is de Engelse situatie echter in vele opzichten uniek en moeilijk te vergelijken met ontwikkelingen in andere landen. Het door middel van een andere werkwijze en een andere organisatie beschikbaar stellen van bestaande psychiatrische expertise vanuit de tweede lijn aan algemene gezondheidszorgvoorzieningen en eerstelijnsgezondheidszorgvoorzieningen is van een geheel andere orde dan het ontwikkelen van voorzieningen voor psychiatrische patiënten in landen waar geen geschoold personeel noch intramurale voorzieningen aanwezig zijn. Verder is het begrip psychogeriatrie problematisch. In dit boek wordt hieronder verstaan psychiatrie bij ouderen, in vele landen echter is 'psychogeriatrie' beperkt tot gedragsstoornissen bij dementie en is de zorg bij patiënten met dementie separaat van de ouderenpsychiatrie georganiseerd. Voorts is het van groot belang hoe de gezondheidszorg in een land of regio is geregeld en in het bijzonder of er sprake is van een verzorgingsgebied waar instellingen verantwoordelijk zijn voor de geleverde zorg of dat elke mogelijkheid voor regionale sturing en planning ontbreekt. De bespreking van de ontwikkelingen op gebied van voorzieningen voor ouderen met psychiatrische stoornissen in de diverse landen is in dit verband illustratief. Zelfs in rijke en sociaal-cultureel betrekkelijk homogene gebieden, zoals West-Europa, zijn per land de verschillen in aanpak en zienswijze zeer groot. Het boek verschaft geen internationaal toepasbare blauwdruk voor het opzetten van psychiatrische zorgvoorzieningen en zorgarrangementen voor ouderen, maar illustreert eerder de grote verscheidenheid aan omstandigheden waar elk land hierbij mee te maken heeft.

P. Eikelenboom