In 1995 verscheen onder auspiciën van de Health Advisory Service het document Together We Stand, een beleidsstuk dat het uitgangspunt moest vormen voor kwalitatieve veranderingen in de organisatie en de dienstverlening van de jeugd-ggz in Engeland en Wales (National Health Service 1995). Belangrijke thema's betroffen een multidisciplinaire zorgstructuur en het afstemmen van de zorg op de zorgbehoefte zoals deze in grote epidemiologische onderzoeken werd vastgesteld. Anno 2005, 10 jaar later, is onder redactie van Williams en Kerfoot het vervolg op Together We Stand gepubliceerd. Child and Adolescent Mental Health Services. Strategy, planning, delivery, and evaluation is geschreven door, en bestemd voor, beleidsmakers en clinici die werken in de jeugd-ggz. Vanuit een historisch perspectief wordt een beeld geschetst van de turbulente ontwikkelingen binnen de jeugd-ggz van de afgelopen 50 jaar en worden er verschillende (beleids)kaders aangeboden om een zo effectief en efficiënt mogelijke zorgverlening aan kinderen en jeugdigen met psychiatrische problematiek te waarborgen. De grote diversiteit aan onderwerpen die in het boek aan bod komen wordt onder meer weerspiegeld door de bijdragen van 54 auteurs, over 38 hoofdstukken verdeeld. Child and Adolescent Mental Health Services bestaat uit vier delen. Deel I ('Background issues and concepts') gaat over beleid, strategie en de rol van de overheid bij de regulatie en de evaluatie van primaire processen in de jeugd-ggz. Het aardige bij de beschrijving van deze onderwerpen is dat niet alleen vele knelpunten gesignaleerd worden, maar dat er ook aandacht is voor het zoeken naar praktische oplossingen. Zo wordt bijvoorbeeld het concept values based management and medicine in een apart hoofdstuk geïntroduceerd en uitgewerkt met als doel het overbruggen van de verschillen in perspectiefname tussen managers en clinici. Deel ii ('The challenges to be overcome') bevat de meest klinisch georiënteerde hoofdstukken van het boek. Dit deel gaat over de prevalentie en de incidentie van veelvoorkomende kinder- en jeugdpsychiatrische stoornissen, over preventie en over de organisatiestructuur van de forensische kinderen jeugdpsychiatrie. Tevens is er een hoofdstuk gewijd aan jonge asielzoekers met psychiatrische problematiek en is er een hoofdstuk over de ontwikkeling van kinderen en jeugdigen die binnen een civielrechtelijk kader onder toezicht zijn gesteld. In deel iii ('Lessons from international perspectives- comparative analyses') zijn letterlijk de grenzen verlegd. In een vergelijkend onderzoek worden achtereenvolgens de organisatie van de jeugd-ggz in Australië, Nieuw-Zeeland, de vs, Canada en enkele ontwikkelingslanden besproken. Naast de verschillen in ggz-dienstverlening, die primair samenhangen met verschillen in de beschikbare middelen, zijn de opvallende overeenkomsten dat de meeste kinderen en jeugdigen met psychiatrische problematiek (nog steeds) niet de professionele hulp krijgen die zij nodig hebben. Deel iv ('Planning, commissioning, and delivering child and adolescent mental health services') ten slotte bevat de meest praktisch georiënteerde hoofdstukken van het boek. Van dit deel vond ik zelf de hoofdstukken over de mogelijkheden van consultatie en de verschillende manieren van kwaliteitstoetsing het meest interessant.

Zoals uit de inhoudelijke bespreking duidelijk moge worden kan dit boek vooral beschouwd worden als een caleidoscopische verzameling van talrijke thema's die betrekking hebben op de geïnstitutionaliseerde zorgverlening aan kinderen en jeugdigen met psychiatrische problematiek. Het hierdoor verkregen verbrokkelde karakter van het boek wordt echter ruimschoots gecompenseerd door de positieve visie waarmee naar een effectieve en efficiënte jeugd-ggz gestreefd wordt. Of, zoals op pagina 39 met enig gevoel voor dramatiek uit de bijbelse spreuken (10) is geciteerd: 'where there is no vision, the people perish'. Child and Adolescent Mental Health Services. Strategy, planning, delivery, and evaluation is bij een bekende academische Amerikaanse boekhandel aangeprezen als een 'bijbel' voor beleidsmakers, managers en hulpverleners in de jeugd-ggz. Deze aanbeveling gaat mij te ver. Wel vind ik dit boek een aanrader voor eenieder die geïnteresseerd is in de organisatie van de jeugd-ggz en die ook bereid is om zich door soms taaie materie heen te willen worstelen.

 

M. Wiznitzer