De laatste jaren is, ook in ons land, het opzetten van psychologische hulpverlening voor de getroffenen van rampen en voor de direct daarbij betrokken hulpverleners een algemeen geaccepteerde praktijk geworden. De grootschalige terroristische aanvallen in de Verenigde Staten op 11 september 2001 hebben de actualiteitswaarde van deze psychologische hulpverlening verder verhoogd. Terroristische aanvallen zijn immers bij uitstek bedoeld om angst bij de bevolking te induceren. Het beperken daarvan is dus een belangrijk onderdeel van de bestrijding van de gevolgen van zo'n aanval, of zou dat moeten zijn. Het is dan ook niet verwonderlijk dat de bekende Amerikaanse auteur Ursano juist nu een vervolg op zijn eerdere boek Individual and community response to disaster (Ursano e.a. 1994) heeft uitgebracht. In dit nieuwe boek wordt de meest recente kennis op het gebied van psychologische gevolgen van rampen en de bestrijding daarvan op toegankelijke wijze bijeengebracht en de toepassing ervan bij terroristische aanslagen besproken.

Het boek is opgebouwd uit vier delen. Deel 1 bestaat uit één hoofdstuk waarin een overzicht wordt gegeven van de belangrijkste thema's die verder in het boek worden uitgewerkt. Deel 2 bestaat uit een vijftal gevalsbeschrijvingen, waaronder de aanval van 11 september 2001 op New York, de bomaanslag in Oklahoma in 1993 en de aanslag op het Amerikaanse marineschip de uss Cole in 2000.

Deel 3 is geheel gewijd aan interventies. Wessely geeft een heldere, kritische beschouwing over het (on)nut van screeningactiviteiten om psychische problemen in een vroeg stadium na een ramp op te sporen. Raphael bespreekt op genuanceerde wijze de huidige discussie over de effectiviteit van vroege interventies zoals stress debriefing kort na een ramp. Shalev schrijft een waardig hoofdstuk over dilemma's rond de psychologische hulp aan mensen die langdurig aan rampspoed en bedreiging hebben blootgestaan of dat nog staan. Hij beschrijft hoe men zich enerzijds niet kan onttrekken aan de klinische noodzaak hulp te verlenen, al was het maar vanuit overwegingen van medemenselijkheid, terwijl er anderzijds forse beperkingen zijn in de effectiviteit en beschikbaarheid van die behandeling.

Deel 4 handelt over de gevolgen van blootstelling aan radioactieve straling of giftige stoffen, zoals de Tsjernobylramp. Er wordt uitvoerig ingegaan op de effecten van evacuatie en op de rol van algemene gezondheidsdiensten en vooral de eerste lijn. Als toegift wordt bij het boek een cd-rom geleverd met een - typisch Amerikaans vormgegeven - biografische introductie van de redactieleden van het boek en een aantal overzichtelijke diapresentaties met daarin de kern van de informatie van het boek.

Het boek is door de leesbaarheid en zeker ook door de bijgeleverde cd-rom alleszins de moeite waard voor hulpverleners die zich met rampenbe-strijding bezighouden of zich daarop moeten voorbereiden.

J.M. Havenaar