In zijn voorwoord van de eerste editie gaf Lewis (in 1991) reeds aan dat hij een boek wilde samenstellen dat het gehele veld omvat: van de migratie van cellen in de embryonale cortex tot onderwerpen betreffende de ggz in de wereld. A comprehensive textbook betekent voor de 3de, 1450 bladzijden omvattende editie dan ook vooral breedte. Een boek dat de normale ontwikkeling, de psychopathologie, het diagnostisch onderzoek, de ziektebeelden en de stoornissen, de samenwerking van de kinder- en jeugdpsychiatrie met allied professionals, onderwijs, justitie, publieke gezondheidszorg en maatschappij, training, ethiek en geschiedenis wil omvatten. De breedte is de kracht van Lewis: meer dan 200 auteurs bespreken in 133 hoofdstukken een keur aan onderwerpen.

In een paar vergelijkingen wordt kort op de diepgang van het tekstboek ingegaan. De normale ontwikkeling wordt in 4 subsecties met in totaal 24 hoofdstukken op bijna 500 pagina's besproken. Eerst komen de ontwikkelingsaspecten van biologische groei aan de orde, vervolgens worden de belangrijkste algemene theorieën betreffende de ontwikkeling van kinderen en adolescenten besproken (dit is echter een selectie en 2 van de 6 hoofdstukken gaan over temperament), daarna de ontwikkelingslijnen (ook hierbij een selectie) en de 3 grote ontwikkelingsfasen. Vanuit de psychiater in opleiding gezien wordt in Child development: Its nature and course van DeHart e.a. (2000) de huidige stand van zaken rond ontwikkelingspsychopathologie beter geordend en uitstekend didactisch gepresenteerd. Voor de ervaren vakkracht blijven, hoewel al enigszins gedateerd, deel I en II van Developmental psychopathology (1995) van Cicchetti & Cohen een meer omvattend naslagwerk.

Voor wie een leerboek over kinder- en jeugdpsychiatrie koopt, is het misschien ook interessant te kijken welk deel van het boek over de klinische syndromen sec gaat. Bij Lewis betreffen 370 van de 1450 bladzijden de klinische syndromen; bij Rutter & Taylor (2003), de ongeveer gelijktijdig verschenen meer Europees georiënteerde tegenhanger, gaan 480 van de 1190 bladzijden over de klinische syndromen sec, terwijl in de Nederlandse trilogie Kinder- en jeugdpsychiatrie (Sanders- Woudstra e.a. 1995; Verheij & Verhulst 1996; Verhulst & Verheij 2000) 1250 van de 1460 bladzijden stoornisgecentreerd zijn geschreven.

Door een aantal hoofdstukken over kinderen jeugdpsychiatrische stoornissen uit zowel het boek van Lewis als dat van Rutter & Taylor naast elkaar te leggen, heb ik getracht kwalitatieve verschillen te ontdekken. Lewis presenteert helder in korte hoofdstukken de huidige kennis rond een stoornis; Rutter & Taylor hebben in veel van hun hoofdstukken ook de ambivalenties, de twijfels, het voortgaande wetenschappelijke debat geïncorporeerd. Voor mij als kinder- en jeugdpsychiater biedt het boek van Rutter & Taylor dan ook meer. Vanuit de psychiater in opleiding - zoals een opleider me dat recent ook vertelde - zijn de hoofdstukken van Lewis over de syndromen prettiger: een duidelijke, te leren hoofdlijn wordt gepresenteerd.

Wie naar het leerboek van Lewis (maar ook naar dat van Rutter & Taylor) wil kijken vanuit de trilogie 'attitude, kennis en vaardigheden', zal ontdekken dat kennis dominant is in deze leerboeken en dat vormgeving aan de onderzoeks- en behandelingsrelatie met het kind, de jeugdige en diens gezin, in geval van bepaalde psychopathologie nauwelijks beschreven wordt.

Samenvattend mag het tekstboek van Lewis - in het bijzonder door de breedte van de besproken onderwerpen - niet ontbreken in de bibliotheken van psychiatrische instellingen voor kinderen en jeugdigen. In opleidingssituaties zijn vooral de syndroomgebonden hoofdstukken bruikbaar. Voor kinder- en jeugdpsychiaters biedt het tekstboek van Rutter & Taylor meer debat en meer overwegingen. Het is teleurstellend dat in dit soort leerboeken aan attitude en vaardigheden in geval van specifieke problematiek nauwelijks aandacht wordt besteed.

F. Verheij