achtergrond Sinds 1992 stijgt het aantal inbewaringstellingen (ibs'en) in Nederland opvallend. In Amsterdam is er zelfs sprake van een verdrievoudiging. Psychiatrische behandeling in de Amsterdamse klinieken dreigt gedomineerd te worden door dwang.
doel Een beeld krijgen van de veranderingen in de acute psychiatrie die hebben bijgedragen aan de stijging van het aantal dwangopnames met ibs.
methode Vergelijken van een cohort (n = 460) consulten verricht door de stedelijke crisisdienst in 1983 met een cohort (n = 436) consulten verricht in 2004-2005 op de volgende variabelen: werkwijze van de crisisdienst, kenmerken van de patiënten, diagnose en uitkomst van de consulten.
resultaten Vergeleken met 1983 waren er in 2004-2005 meer diensten betrokken bij psychiatrische patiënten in acute situaties in het publieke domein. Het aantal patiënten dat via de politie kwam, verdubbelde. De consulten, die in 1983 uitsluitend werden gedaan op de plek waar de patiënt verbleef, werden in 2004-2005 voor 60% op het bureau van de dienst gedaan. Het aantal patiënten met een psychose in de cohort nam toe van 52,0 naar 63,3%. Er was een toename van ibs opnames (van 16,7 naar 20,0% van de interventies) en een scherpe daling van vrijwillige opnames (van 25,7 naar 7,6%). Het totale aantal opnames na een consult daalde van 42 naar 28%.
conclusie De outreachende dienst met een eerstelijnskarakter van 1983 is veranderd in een gespecialiseerde psychiatrische ehbo met een bescheiden outreachende functie. De vrijwillige opname is vrijwel verdwenen bij de crisisdienst. Nader onderzoek naar de kenmerken van de consulten en naar de variabelen die een rol spelen bij het toepassen van dwang is noodzakelijk.