In 2018 verscheen het boek Leed heeft niet het laatste woord, van de hand van collega Klaas Jan Pos, psychiater.

Het boek richt zich tot een breed lezerspubliek. Zowel de ggz-professional, als de patiënt en de geïnteresseerde leek kunnen er veel uithalen. Het lukt de auteur om de lezer mee te nemen langs de grote thema’s en paradoxen van leven en lijden, aan de hand van de literatuur, patiëntenverhalen en eigen ervaringen. De thema’s lijden, kwetsbaarheid, goed en kwaad, dood en onze verhouding daartoe met de mogelijkheid tot verandering en de noodzakelijkheid van acceptatie beschrijft Pos op pakkende wijze. Het is de kunst te leren de tegenstellingen oordeelsvrij onder ogen te zien en de opgeroepen spanning te leren verdragen. Dit wordt het bondigst samengevat in de ondertitel van het boek: zonder lijden geen geluk.

Het boek geeft stof tot nadenken hoe we vanuit ons vak ons tot deze thematiek verhouden en is ook bemoedigend en inspirerend voor de dagelijkse praktijk, omdat het ons wat ruimte geeft uit een te eenzijdige op interventie gezicht benadering te stappen. Een soort samengaan van maakbaarheid, haalbaarheid binnen het hulpverlenerschap met respect voor de existentiële dimensie van het bestaan.

Kortom, een lezenswaardig boek, modern in de bijna lichtvoetige, persoonlijke stijl waarin het geschreven is en van alle tijden in zijn thematiek.

Als voorproefje een kort citaat uit het hoofdstuk over compassie:

‘Aan de basis van de vaardigheden van compassie ligt onze gedeelde kwetsbaarheid en sterfelijkheid. Omdat een ander ons confronteert met onze kwetsbaarheid, gaan we het lijden van die ander instinctief liever uit de weg. We voelen met een ander mee omdat we ons in diens kwetsbaarheid herkennen. We hebben de mogelijkheid in ons de ander tot naaste te zijn, doordat we hebben ervaren welke zorg en aandacht onze eigen kwetsbaarheid had en heeft. Mensen die hun eigen kwetsbaarheid zien en accepteren, zullen eerder in staat zijn tot nabijheid dan mensen die hun kwetsbaarheid niet durven zien. De eersten zijn zij die je niet in de steek laten met je verdriet.’

Je kan het boek als uitnodiging opvatten over je eigen hulpverlenersnarratief na te denken wat betreft de genoemde thema’s; van daaruit het voortgaande gesprek voeren kan een hulp zijn om minder te polemiseren binnen onze beroepsgroep.

Voor mij persoonlijk is het een genoegen met Pos met de enkels in de klei te staan binnen het werk met de getraumatiseerde medemens bij arq Centrum’45 en met hem en de andere collega’s dit voortgaande gesprek te voeren.

J.M. Abas, psychiater, Austerlitz