achtergrond Van de patiënten met een bipolaire stoornis (bs) blijkt 25-50% een stoornis in alcoholgebruik (sa) te hebben. Echter, er is weinig bekend over effectief behandelbeleid wanneer er sprake is van beide stoornissen. Ook de gevolgen van sa voor de bestaande adviezen in de richtlijnen zijn onduidelijk. doel Een overzicht geven van de kennis over diagnostiek en behandeling van comorbide bs en een sa. methode Wij zochten op systematische wijze naar studies die drie soorten behandelopties voor deze groep onderzoeken: farmacotherapie, psychotherapie en zelfmanagementtechnieken. resultaten In de keuze voor medicamenteuze interventies voor bs dient rekening gehouden te worden met sa en hierbij heeft valproïnezuur als additie naast lithium de voorkeur. Daarnaast is er beperkte evidentie voor de effectiviteit van cognitieve gedragstherapie en zelfmanagementtechnieken. conclusie Bij patiënten die zowel bs als sa hebben, dient er in de behandeling te allen tijde aandacht te zijn voor beide aandoeningen. Hierbij zijn de organisatie van zorg en de samenwerking tussen verslavingszorg en gespecialiseerde poliklinieken voor bipolaire stoornissen van groot belang. Verdere ontwikkeling en onderzoek van geïntegreerd behandelaanbod is dan mogelijk.