Na de publicatie van zijn vorige werk, Synaptic self, in 2002 heeft Joseph LeDoux lang getwijfeld of hij een tekstboek voor gespecialiseerde lezers zou schrijven of opnieuw een boek gericht op een breed publiek, met een persoonlijke visie op de neurobiologie van angst. Hij heeft uiteindelijk geopteerd voor het laatste. Dit heeft geresulteerd een boeiend en goed gedocumenteerd boek, waarin hij de nieuwe ontwikkelingen grondig bespreekt. Het geheel wordt ook mooi geplaatst binnen de ontwikkelingen in het domein van de affective neuroscience (van Darwin en James tot Damasio en Panksepp), met zelfs aandacht voor de existentiële dimensie van angst (met Kierkegaard als boegbeeld).

Na 2 inleidende en conceptuele hoofdstukken volgen 2 hoofdstukken waarin LeDoux specifiek de neurobiologie van angst bespreekt. Hierna volgen een prachtig hoofdstuk over de aangeboren netwerken en 3 hoofdstukken over het bewustzijn en de rol van het geheugen. In de 3 laatste hoofdstukken staat de auteur stil bij de implicaties voor wetenschappelijk onderzoek, diagnostiek en therapie (behandeling met exposure).

Essentieel is het gegeven dat we 2 angstcircuits moeten onderscheiden in ons brein (het 2-system framework) en dat wetenschappelijk onderzoek te lang heeft stilgestaan bij de fysiologische en gedragsmatige componenten van angst (en emoties in het algemeen), maar te weinig bij de gevoelens en de subjectieve ervaringen van mensen.

Hoewel LeDoux zelf nauwelijks klinische ervaring heeft, tracht hij voortdurend om de neurobiologische kennis te vertalen naar werkelijke situaties in ons leven en naar de klinische praktijk. Het mooie aan dit persoonlijke werk is dat hij zich even kritisch en constructief opstelt tegenover Freud en de dsm als tegenover de beperkingen van het wetenschappelijk onderzoek bij muizen en van exposuretherapie.

Een nadeel is dat sommige hoofdstukken wat moeilijker te verteren zijn. In dit opzicht zou ik aanbevelen om eerst een artikel in American Journal of Psychiatry (LeDoux & Pine 2016) te lezen. Verder gaat hij helaas niet in op de psychofysiologische verbanden tussen angst, lichaamsfuncties en somatische ziekten (zoals hartziekten), wat een gemiste kans is.

Ik kan het boek aanbevelen aan eenieder die zich wil verdiepen in de neurobiologie van emoties, en meer specifiek angst. Dit werk is niet alleen interessant voor neurowetenschappers, maar zeker ook voor gedragstherapeuten en psychiaters. De recent uitgegeven Nederlandse versie van het boek zal wellicht eenvoudiger te lezen zijn voor Nederlanders en Vlamingen.

• LeDoux J. Angstig. Vrees en angst vanuit het brein begrijpen en behandelen. Amsterdam: Nieuwezijds; 2017.
• LeDoux JE. Synaptic self: how are brains become who we are. New York: Viking; 2002.
• LeDoux JE, Pine DS. Using neuroscience to help understand fear and anxiety: a two-system framework. Am J Psychiatry 2016; 173: 1083-93.

  Oneworld Publications,

  Londen, 2015

  466 pagina’s,

  isbn 978-17-807-4767-5,

  £ 13,58

F. Van Den Eede, psychiater, Antwerpen