Een keur bekende mensen onder wie de stichters van de belangrijke religies en religieuzen, zoals Jezus, Mohammed, Maarten Luther en Boeddha, filosofen, politiek leiders zoals Churchill, artiesten als Anthony Hopkins, Rihanna en Ali B en wetenschappers zoals Sigmund Freud hoorden stemmen. Dit relativeert meteen het horen van stemmen als ziekte-entiteit.

Het boek verhaalt van de zoektocht naar het fenomeen stemmen horen van de journalist Paul Custers, middels interviews met vele stemmenhoorders, filosofen, religieuzen, therapeuten, alternatief therapeuten, onderzoekers, psychologen en psychiaters. De verhalen van stemmenhoorders zijn zeer lezenswaardig en geven een indruk hoe mensen met stemmen horen omgaan. Vervolgens komen filosofen, religieuzen of transculturele perspectieven over stemmen horen aan de orde. Gevolgd door verklaringen en aanpak vanuit verschillende psychotherapeutische richtingen inclusief alternatieve vormen. Dit levert een schat aan ideeën, veronderstellingen en nuanceringen op die zeer waardevol zijn. Tot slot komen onderzoekers, psychiaters en psychologen werkzaam binnen de reguliere psychiatrie aan bod.

De gedeelde mening is dat luisteren, serieus nemen en in gesprek gaan met de stemmen bijdraagt aan afname van de last van de stemmen. Trauma als verklarende mechanisme is vrijwel universeel. Veelvuldig klinkt de kritiek dat de reguliere psychiatrie (psychiaters) stemmen horen als een psychotisch symptoom zien en dus als ziekte, doorgaans schizofrenie en dat meteen met antipsychotica wordt gestart. De behoefte tot classificeren (etiketteren), in plaats van diagnosticeren speelt ons parten. Een oproep die we als psychiaters en andere hulpverleners niet mogen negeren, is luisteren en meer symptoomgericht en dimensioneel denken.

Stichting Weerklank is de opdrachtgever van dit boek. Dat geeft richting in wie is geïnterviewd en maakt de balans in dit boek wat scheef. Ik mis de mensen die het niet lukt om redelijk met stemmen om te gaan. Eigenlijk komen ze alleen aan bod als mensen die het slachtoffer zijn van de reguliere psychiatrie die geen antwoord heeft op hun problemen, niet naar hen luistert en hen volstopt met antipsychotica (pluralis). Ook de visie van een neurowetenschapper zou het beeld meer compleet maken. Het zou goed zijn geweest, die reguliere psychiater aan het woord te laten die classificeert en meent dat een antipsychoticum wel belangrijk is en wanneer.

Deze journalistieke ontdekkingsreis toont een palet aan ideeën en ervaringen over stemmen horen. Stemmen horen heeft een dimensionele verdeling, van alleen die ervaring tot een zeer breed scala aan psychische problemen en psychiatrische aandoeningen. Vele tips en behandeltechnieken komen aan bod. Dit boek inspireert en daagt uit.

M. Bak, psychiater, Maastricht