Dit is nog eens een boek: het psychodynamisch denken in theorie en klinische praktijk en de psychopathologie met elkaar in verband gebracht. Kom daar maar eens om sinds het met de dsm-iii ingestelde verdict over de inbreng van de psychoanalyse. Al hadden we natuurlijk wel het Psychodynamic Diagnostic Manual; pdm (1e editie uit 2006, 2e editie in aantocht). Er verschijnen vandaag de dag handboeken psychopathologie waarin de psychodynamiek niet meer aan de orde komt. Ik kan het niet helemaal beoordelen, maar onder de auteurs (met bekende namen) van dit boek lijken zich weinig psychiaters te bevinden. Is dat toeval?

De opzet van het boek ligt voor de hand:

Deel I: theorie, stand van zaken, onderzoek, met bijvoorbeeld in het eerste en vijfde hoofdstuk prima overzichten van de uitgangspunten en de huidige kwalitatief hoge stand van zaken. Natuurlijk blijft een aantal onvervreemdbare elementen, zoals de vormende rol van vroegkinderlijke ervaringen, het accent op de ontwikkeling, de aandacht voor de intrapsychische wereld, en het persoonsgerichte denken - hetgeen nu, mirabile dictu, opnieuw uitgevonden wordt in de ggz. Toch willen de redacteuren niet blijven hangen in de ‘klassieke’ benaderingen (drift-, ego-, objectrelatie- en zelfpsychologie), maar de verschillen juist overstijgen.

Deel II: psychiatrische stoornissen bij volwassenen, zoals angststoornissen, middelenmisbruik, angst en (uitvoerig over) trauma, psychose en natuurlijk persoonlijkheidsstoornissen.

Deel III: psychiatrische stoornissen bij kinderen en adolescenten, en over ouderschap en gezinnen.

Deel IV: processen en resultaten van psychodynamische psychotherapieën.

Deze delen lenen zich uitstekend voor onderwijs in de opleiding(en) en om (weggezonken) kennis van zaken bij te spijkeren en aan te scherpen.

De redacteuren maken meteen aan het begin een belangrijke keuze: hoe rijk de psychoanalytische traditie ook is aan concepten en benaderingen, wat niet empirisch is onderzocht, komt (voorlopig) niet aan bod. De redacteuren hebben alle hoop dat zulk onderzoek nog komt, zodat er alle reden zal zijn het handboek telkens weer te vernieuwen.

De redacteuren aarzelen niet om te spreken van een revival van psychodynamische benaderingen van psychiatrische stoornissen, waarbij de verandering vanuit het psychodynamische denken en onderzoek zelf is ontwikkeld. Psychoanalytische theorie is verder ontwikkeld, de houding ten opzichte van evidentie is in gunstige zin gewijzigd en de aandacht voor aanpalende disciplines is aanzienlijk verruimd, terwijl natuurlijk de rijke traditie van het psychoanalytische denken staat (hoofdstuk 25). Kortom, een boek dat zeer welkom is.

P. Verhagen, psychiater, Harderwijk