Inzicht in de werking van de hersenen spreekt velen aan. Als er op dat vlak iets misloopt, denken we anders, voelen we anders en handelen we anders en worden we in onze individualiteit geraakt. Iris Sommer slaagt erin om, met hersenwetenschappen als rode draad, aan de hand van 9 psychiatrische en neurologische ziektebeelden, een boeiend en helder boek te schrijven zonder diepgang of complexiteit te mijden.

Negen mensen nemen de lezer mee in hun levensverhaal. De ziekte van Parkinson, bipolaire stoornis, multiple sclerose, de ziekte van Alzheimer, syndroom van Gilles de la Tourette, schizofrenie, de ziekte van Huntington, niet aangeboren hersenletsel en dwangstoornis worden telkens beschreven volgens een vast sjabloon. Na het belevingsverhaal van de patiënt over het ontstaan van de ziekte en de impact ervan op brede levensdomeinen gaat Sommer dieper in op een beschrijving van klachten en symptomen. Van daaruit legt ze uit waar het biologisch en biochemisch misloopt, en hoe de diagnose wordt gesteld. Daarna volgt een overzicht over (epi)genetische componenten, verergerende factoren, huidige behandelingsmogelijkheden en preventiemogelijkheden. Daarop horen we hoe het de patiënt verder vergaat, waarbij de sociale impact van de ziekte voor patiënt én voor zijn omgeving allerminst worden vergeten. Tot slot kijkt ze naar ‘toekomstmuziek’, namelijk hoe het onderzoek van deze aandoening verder evolueert.

Tussendoor wordt, in een relevante context en in korte paragrafen, het boek doorkruidt met beschrijvingen van hersenprocessen, weefselleer, energiehuishouding en complexe begrippen uit de hersenwetenschappen. Die zijn duidelijk en compact, zonder afbreuk te doen aan de complexiteit ervan. Diverse onderwerpen uit farmacologische ontwikkelingen, gentherapie, neuromodulatietechnieken en optogenetica komen kort aan bod.

Het overkoepelend sjabloon over de ziektebeelden heen brengt eerder gelijkenissen dan verschillen naar boven tussen psychiatrische en neurologische ziektebeelden. Al de besproken aandoeningen geven immers klachten op meerdere functioneringsdomein; steeds is er impact op energie, beweging, gedrag, emoties en emotieregulatie, waarneming en denken.

Iris Sommer schrijft Haperende hersenen in heldere taal, met een aanstekend enthousiasme én zonder diepgang te verliezen. Ze slaagt erin met veel empathie en vanuit een brede invalshoek de ziektebeelden te kaderen rond de mens die het meemaakt. Dit boek is geschikt voor een breed publiek. De geïnteresseerde leek, patiënten met de ziekte en hun sociale context, en professionele hulpverleners krijgen op een vlotte manier toegang tot de huidige kennis van de beschreven ziekte in
al haar facetten.

L. Gabriëls, psychiater, Leuven