In een handzaam formaat is dit boek over comorbide (‘co-occurring’ is lastiger te vertalen!) psychiatrische stoornissen bij verslaving verschenen, twee jaar nadat het Handboek dubbele diagnose, ook met Geert Dom in de redactie, is uitgebracht. Een goed initiatief gezien de hoge prevalentie van deze vorm van comorbiditeit, de complexiteit van de behandeling en het beperkt aantal boeken op dit gebied. Zeker ook omdat de redactie met dit boek beoogt om een praktisch handboek, vooral gericht op specialisten in het Europese veld, te brengen.

Het boek is ingedeeld in drie delen, met de duidelijkste samenhang in deel 2, waarin de verschillende psychiatrische stoornissen in hun relatie met verslaving aan bod komen. Epidemiologie, etiologie, diagnostiek, klinisch beloop en behandeling worden beschreven, echter met aanzienlijke verschillen tussen de hoofdstukken wat betreft de praktische bruikbaarheid. Sommige hoofdstukken zijn vooral een samenvatting van de vaak beperkte wetenschappelijke literatuur. Andere hoofdstukken, zoals over autismespectrumstoornissen en lichte verstandelijke beperking, gaan gelukkig wat verder in het geven van praktische handvatten.

Deel 1 en 3 zijn minder duidelijk qua samenhang. In deel 1 komen algemene aspecten aan de orde, o.a. de geschiedenis van de ggz en verslavingszorg in Europa, de geïntegreerde behandeling en de pathogenese van comorbiditeit. Niet veel nieuwe gezichtspunten, maar dat is natuurlijk afhankelijk van hoe goed je in dit onderwerp zit. Het probleem dat er nog te weinig geïntegreerd wordt behandeld, had nog wat kritischer geanalyseerd kunnen worden. Ten slotte wordt dit al meer dan 15 jaar gepropageerd en zal geen patiënt die ernaar wordt gevraagd, aangeven dat hij de twee of meer vastgestelde stoornissen onafhankelijk van elkaar behandeld wil hebben. Het concreter uitwerken van oplossingen hiervoor, al komt dat deels in deel 3 terug, zou het levendiger hebben gemaakt. Bijvoorbeeld de vraag of de instellingen voor verslavingszorg zichzelf beter kunnen opheffen door regionaal met de ggz te fuseren of, zoals nu in Nederland gebeurt, door zelf psychiatrische expertise in huis te halen.

Deel 3 is een verzameling van ‘topics of interest’ waarvan de kwaliteit verschilt. Twee goede hoofdstukken gaan over de evidentie van psychosociale en farmacotherapeutische behandelingen, maar vertonen veel overlap met de hoofdstukken uit deel 2, waar dit per psychiatrische stoornis ook aan de orde komt. Een inspirerend laatste hoofdstuk spreekt de wens c.q. noodzaak uit om een nieuw zorgmodel te ontwikkelen met niet alleen een integratie van de ggz en verslavingszorg, maar ook van de somatische zorg. Een uitstekend streven, maar gezien de moeite die ggz en verslavingszorg nog hebben om elkaar te vinden, zal het nog even duren voordat de somatische zorg (gemotiveerd) aansluit. Een verslavingsafdeling, of mis-
schien nog beter een dubbele­diagnoseafdeling, in een algemeen ziekenhuis, zou wel een enorme
stap vooruit zijn.

Wie moet dit boek nu aanschaffen? Ben je in het bezit van het Handboek dubbele diagnose of van de grotere standaardwerken, zoals asam Principles of addiction medicine of het Textbook of addiction treatment (isam) dan gaat dit boek je niet veel nieuws opleveren. Is dat niet het geval dan gaat de keuze tussen dit boek en het Handboek vooral om de voorkeur qua taal en voor een Nederlandse of een wat bredere Europese benadering.

• Dom G, Dijkhuizen A, van der Hoorn B, red. Handboek dubbele diagnose. Utrecht: De Tijdstroom; 2013.
• el-Guebaly N, Carrà G, Galanter M, red. Textbook of addiction treatment: international perspectives. Milaan: ISAM/Springer; 2015.
• Ries RK, Fiellin DA, Miller SC, Saitz R, red. ASAM Principles of addiction medicine. (5de ed). Chevy Chase: ASAM/Wolters Kluwer; 2014.

  Springer,

  Heidelberg 2015

  389 pagina’s,

  isbn 978-36-424-5374-8,

  $ 149

H. de Haan