Dit is een boek waar ik vol interesse naar uitkeek, maar bij lezing werd een gevoel van teleurstelling me reeds vanaf het eerste hoofdstuk meester. Waar eerst een degelijke introductie stond over de definities van begrippen zoals psychosomatisch, medisch onverklaarbare symptomen, psychogeen, functioneel, was het teleurstellend om te lezen dat psychiatrie als niet-medisch werd gedefinieerd en over niet-echte ziektebeelden gaat. Natuurlijk in tegenstelling tot de neurologie, waar de auteur een beoefenaar van is. Een wat vreemd begin van een boek over psychosomatiek, maar gelukkig is het einde van dit boek een stuk
genuanceerder.

Het hoofdgedeelte bestaat uit zeven hoofdstukken die gevalsbeschrijvingen zijn die doen denken aan de illustere boeken van Oliver Sacks. Deze hoofdstukken beschrijven steeds mooi het verhaal van elke patiënt(e) en elk hoofdstuk draagt de naam van de desbetreffende patiënt. Deze ietwat ‘medische tekst’ wordt onderbroken door een les geschiedenis of classificatie waar je nog het meest aan hebt, hoewel de geschiedenisles over Charcot wel zeer summier en ongenuanceerd is. Daarnaast waren er zeker enkele passages in dit boek die mij aan het denken zetten en me terug deden denken aan mijn eigen patiënten. Voor mij persoonlijk kwamen deze uit de hoofdstukken ‘Matthew’ en ‘Camilla’.

De grootste verdienste van dit boek is dat het lijden van de patiënt(e) hier telkens op een aansprekende, integere manier beschreven werd. Hier wordt duidelijk gemaakt dat psychisch lijden op zijn minst even erg kan zijn als fysiek lijden, maar dat het label van een psychische ziekte vaak zwaarder is dan dat van een fysieke ziekte. Waar dit boek naar mijn gevoel de fout ingaat, is de invalshoek van het uitgebreid in kaart brengen en het excluderen van allerlei mogelijke stoornissen, waarna in vele gevallen, in enkele zinnen, overgegaan wordt op de ‘deus ex machina’: de psychiater. Deze stelt ofwel de diagnose of doet de behandeling. Maar het is juist deze stap in de wereld van psychosomatiek en het proces hierbij dat van belang is, dat de interesse opwekt, en waar we het in de praktijk zo moeilijk mee hebben (zowel artsen als patiënten).

Hoewel psychosomatiek meer aandacht verdient, ben ik er nog niet van overtuigd dat dit boek het label ‘aanrader’ verdient. De nieuwe ‘Oliver Sacks’ is dit zeker niet, maar misschien is dat ook niet nodig.

T. Pattyn