Dit boek is uitgegeven naar aanleiding van het 25-jarige bestaan van Ilmarinen, een organisatie voor mensen met een verstandelijke beperking, gesitueerd in de wijk Vinkhuizen in Groningen. Het doel van de publicatie is om met verhalen van de betrokkenen zelf, de ouders en de medewerkers van de zorginstelling de kracht van de doelgroep aan de buitenwereld zichtbaar te maken. Dit doel wordt ruimschoots gehaald.

Daarnaast wordt in het boek invoelbaar gemaakt hoe men in een antroposofische zorginstelling op verschillende niveaus (het primaire zorgproces, de organisatie van de zorg en de professionalisering van de medewerkers) gebruik maakt van specifieke methodieken, naast de methoden die gebruikt worden in reguliere zorginstellingen. Zo worden de methode van het fenomenologisch waarnemen, de beeldvormende bespreking, het bewust hanteren van ritmes en het dag- en nachtleren besproken. In de antroposofie stelt men dat we niet alleen overdag met ons wakker bewustzijn kunnen leren, maar met bepaalde oefeningen zouden we ook ’s nachts kunnen leren en dit wordt in het boek besproken.

Tevens lichten de auteurs enkele kernwaarden die gehanteerd worden in het algemeen in antroposofische zorginstellingen en in het bijzonder in Ilmarinen toe. Drie hiervan wil ik benoemen: het jezelf inzetten als instrument, verbinden-ontmoeten-ontwikkelen-organiseren, en de gouden driehoek van de zorgvrager, de ouder en de organisatie. Deze kernwaarden worden zowel uiteengezet op het niveau van de individuele zorgvrager als op dat van de gehele organisatie. Als achterliggende gedachte wordt het vierledig mensbeeld gebruikt. Dit mensbeeld wordt kort in begrijpelijke termen uiteengezet.

Aanschouwelijk en verrijkend zijn de spreuken en gedichten die daadwerkelijk uitgesproken worden in het dagelijkse leven binnen Ilmarinen en die ter illustratie van processen worden geciteerd, zoals het gedicht Het Geschenk van W.H. Murray bij de uiteenzetting over het geheim van de menselijke ontmoeting.

Minpunten zijn dat sommige zinnen vaag zijn, zoals op p. 108: het eigen Ik wordt opgebouwd uit het serieus nemen van de signalen van het eigen lichaam. In het boek wordt regelmatig verwezen naar de Sampo, de schaal uit het Finse epos de Kalevala, zonder dat de lezer die niet bekend is met dit epos, meegenomen wordt in de diepere betekenis van deze metafoor. Het valt te vergelijken met het geschenk van het vuur door Prometheus, uit de Griekse mythologie.

Als advies zou ik willen meegeven om bij een volgende uitgave ook te refereren naar eerdere publicaties zoals het boek van Lindenberg (1978). Samen smeden is aan te bevelen voor mensen die op zoek zijn naar een verruiming van mogelijkheden in de zorgverlening.

• Lindenberg N. Het goud onder de berehuid. Ontmoetingen met hen die anders zijn. Zeist: Vrij Geestesleven; 1978.

W. Minne