Dit boek spreekt niet tot de verbeelding. Het is geen pakkend verhaal over verandering dat je meeneemt en inspireert. Een wat onaardige start van een recensie natuurlijk, en je ziet ook zeker dat Evans veel en hard heeft gewerkt. Maar veel werk maakt nog geen pakkend of vernieuwend boek.

De eerste twee hoofdstukken schetsen de context. Het gaat Evans om therapeutische basisprocessen bij verandering. Daarna wordt het concreter. Evans neemt bestaande modellen van motivatie en verandering door. Ook geeft hij zelf een driedeling aan: motivatie voor het huidige gedrag; motivatie om iets te veranderen; motivatie om nieuw gedrag vol te houden. Evans illustreert alles met voorbeelden en gebruikt hier kleptomanie. Stelen levert Carla positieve gevoelens en luxe artikelen op; ze heeft dus veel motivatie voor het huidige gedrag. Ze is ook bang om gepakt te worden; er bestaat motivatie voor verandering. Normaal spullen kopen in plaats van stelen geeft haar echter geen plezier of trots; er is dus zeer weinig motivatie om nieuw gedrag vol te houden.

Hoofdstuk 5 en 6 zijn leuk om te lezen. Illustratief wordt een belangrijk deel van de leertheorie uiteengezet. Het gaat over de gekke fratsen die ons geheugen uithaalt bij conditionering. Het is echter incompleet en het wordt niet echt praktisch.

De latere hoofdstukken betreffen een opsomming van culturele invloeden, sociale omgevingen en cognitief-therapeutische interventies in het algemeen. Een volledige opsomming is echter niet haalbaar en ook hier missen elementen.

Een belangrijke rode draad die ik in het boek zie, is het belang van de functie van iemands huidige gedrag. Die functie kan extern zijn of intern (zoals het verminderen van een angstig gevoel). Wordt hier niet over nagedacht door de behandelaar, dan zal de patiënt terugvallen of alternatief gedrag zoeken voor de functie. Een behandelaar moet de functie wegnemen (angsten verminderen bijvoorbeeld) of een gezonder alternatief aanbieden met dezelfde functie.

Evans heeft zich volgens mij geen duidelijk doel gesteld. Hij geeft een opsomming van therapeutische veranderprocedures en onderliggende theorie, maar die is niet compleet en een samenhangende visie ontbreekt. Hij vertelt ook niet wat het beste werkt of hoe je het bij verschillende psychiatrische stoornissen toepast. Het boek is denk ik vooral geschikt voor geduldige lezers met hoge intellectuele interesse in het onderwerp, die graag onderzoek nalezen. Het is niet geschikt voor mensen die op zoek zijn naar een nieuw model of naar how-to-do-it.

T. Staring