In het algemeen erkent men dat goede slaap essentieel is voor gezondheid en welbevinden. Naar schatting ervaart 10% van de mensen chronische slapeloosheid. Er wordt steeds meer bekend over de (patho)fysiologie van de slaap-waakregulatie en haar stoornissen. Slaap-waakstoornissen trekken ook steeds meer belangstelling in de vakliteratuur en de praktijk van de psychiatrie. Insomnia speelt bij de meeste psychiatrische stoornissen een rol, hetzij als symptoom, hetzij als een etiologische risicofactor (in sterke mate bij stemmingsstoornissen); 40-50% van de mensen met insomnia heeft ook een comorbide psychische stoornis. Naast farmacotherapeutische behandelingen zijn er inmiddels diverse ‘best evidence-based’ psychologische behandelingen ontwikkeld voor insomnia.

Het richtlijnenboek Insomnia in de serie Advances in Psychotherapy-Evidence-Based Practice (uitgegeven door The Society of Clinical Psychology in de vs) biedt hier een systematisch overzicht van. Wetenschappelijk onderzoek wijst erop dat farmacotherapeutische behandelingen vooral op korte termijn werken en psychologische behandelingen vooral op lange termijn succes hebben. Psychologische behandelingen voor insomnia kunnen soms aangevuld worden met een farmacotherapeutische.

Cognitieve gedragstherapie voor insomnia wordt vanwege haar gunstige evidence-based status tegenwoordig door diverse wetenschappelijke verenigingen aanbevolen als psychologische behandeling van eerste keuze. In het boek wijzen de auteurs terecht op het belang van een bio-psychosociale benadering bij de diagnostiek en behandeling van insomnia. Naast het behandelen van de psychiatrische stoornis is het noodzakelijk om aandacht te hebben voor blijvende insomnia in geval van een (gedeeltelijk) herstelde depressie; het is bekend dat blijvende insomnia een uitlokkende factor kan zijn voor het opnieuw optreden van depressie.

Volgens mij kan men op grond van de huidige kennis en ervaring er sterk voor pleiten om nadrukkelijker dan voorheen aparte aandacht te geven aan de frequent voorkomende insomniastoornissen in de psychiatrie en de therapeutische mogelijkheden van psychologische behandelingen. Het boek Insomnia kan hierbij nuttig zijn. Het boek omvat weliswaar niet alle aspecten van de slaap-waakproblematiek in de psychiatrie, maar ik beveel het van harte aan als een up-to-date geschreven en relevant overzicht van de psychologische behandelingen voor insomnia.

A.L. van Bemmel, psychiater np, Almere