Dit boek gaat over oplossingsgerichte therapie, een methode die door velen als een van de innovatiefste veranderbenaderingen van de afgelopen decennia wordt gezien. Het boek is geschreven door een aantal van de grondleggers van de methode. Steve de Shazer en zijn vrouw Insoo Kim Berg zijn de bekendste van de auteurs en zijn de hoofdpioniers van de solution focused brief therapy. Omdat beiden enkele jaren geleden zijn overleden, heeft dit boek de bijzondere status van laatste publicatie van hun hand. De bedoeling van de schrijvers is om de lezer deelgenoot te maken van een gemoedelijke samenkomst van de auteurs waarin zij casuïstiek bespreken. Het boek wil de lezer als het ware meenemen naar een seminar en de diverse stemmen van de auteurs apart laten horen. Het boek begint met een samenvatting van de belangrijkste principes van de oplossingsgerichte methode, zoals het principe 'repareer niet iets wat niet stuk is'. Dit noemen de auteurs een overkoepelend principe van de oplossingsgerichte therapie, omdat een centrale gedachte in de methode is dat niet de therapeut, maar de cliënt de expert is. Dus als de cliënt aangeeft geen probleem te hebben, respecteert de therapeut dat en probeert deze niets te gaan repareren. Twee andere belangrijke principes zijn: 'als iets werkt, doe het dan vaker' en 'als iets niet werkt, probeer dan iets anders'. In deze principes is het pragmatische en doelgerichte van de oplossingsgerichte therapiebenadering te herkennen. Het is een methode die problemen zo eenvoudig mogelijk maakt. De belangrijkste oplossingsgerichte interventies die de therapeut volgens de auteurs ter beschikking staan, passeren vervolgens de revue. Aan de orde komen onder andere: de wondervraag, de schaalvragen, de vragen naar uitzonderingen op het probleem, het geven van huiswerk aan de cliënt en de vraag naar verbetering. De toepassing van deze oplossingsgerichte interventies wordt in de vervolghoofdstukken aan de hand van dialogen en casusbeschrijvingen toegelicht. Er zijn dialogen met cliënten van Yvonne Dolan, Harry Korman, De Shazer en Kim Berg te lezen. Tussen de hoofdstukken met de dialogen door, en soms ook in de dialogen zelf, wordt aandacht besteed aan de filosoof Wittgenstein. Het denken van deze filosoof heeft een grote invloed gehad op de hoofdauteur, De Shazer, en in twee aparte hoofdstukken zet deze uiteen hoe Wittgensteins gedachtegoed hem in de ontwikkeling van de oplossingsgerichte therapie heeft beïnvloed. De Shazer benadrukt dat de oplossingsgerichte benadering geen algemene theorie kent, zoals de meeste andere therapiebenaderingen. Hij zet zich scherp af tegen algemene therapeutische theorieën, omdat die vertellen hoe de dingen moeten zijn of zouden moeten zijn, terwijl de oplossingsgerichte benadering alleen kijkt naar hoe de dingen zijn in dit specifieke geval. In de oplossingsgerichte methode wordt elk geval als uniek gezien en wordt de cliënt niet gedwongen zich te gedragen naar een algemene theorie. Het volgende citaat van Wittgenstein sluit hierop aan: 'De classificaties die door filosofen en psychologen worden gemaakt, zijn als die van iemand die classificaties van wolken probeert te maken op basis van hun vorm'. Voor een nostalgisch ingestelde lezer zou dit boek een aantal prettige uren kunnen betekenen, omdat de stemmen van de grondleggers van de methode erin goed te horen zijn. Voor lezers die de Engelse taal goed beheersen, is de Engelse versie aan te bevelen, omdat de formuleringen in het Engels iets vloeiender zijn dan die in de Nederlandse vertaling. In het Engels is de titel van het boek More than miracles, the state of the art of solution-focused brief therapy. De suggestie die hieruit spreekt, is dat de oplossingsgerichte methode niet zozeer neerkomt op het praten over wonderen en meer is dat alleen de wondervraag stellen. Het is jammer dat deze suggestie in de Nederlandse titel niet terugkomt: Wonderen die werken suggereert iets anders dan More than miracles. Het is overigens wel een fraaie Nederlandse alliteratie en de titel is gemakkelijk te onthouden. De Shazer en Kim Berg en ook andere oplossingsgerichte auteurs hebben betere boeken geschreven dan dit boek. Een kritische kanttekening is te plaatsen bij een aantal in het boek beschreven dialogen. De auteurs laten het door henzelf gepropageerde principe van het leiden van één stap van achteren helaas wat te vaak los: zij halen de cliënt in en worden op die momenten overtuigend. De positieve, collegiale, oplossingsgerichte houding waarvoor de auteurs pleiten, is vooral goed te zien in de dialogen van Kim Berg en Harry Korman. In de dialoog van De Shazer zijn juist stukjes terug te vinden die eerder directief dan volgend zijn en waaruit meer de gedachtegang van de therapeut dan die van de cliënt blijkt. Met hun gebruik van complimenten lijken de auteurs de cliënten te proberen te overtuigen van vermeende bijzondere eigenschappen, iets waarvoor nieuwe wetenschappelijke inzichten juist niet pleiten (zie diverse onderzoeken van Carol Dweck en anderen). Deze schrijvers waren en zijn zonder twijfel pioniers en toppers in hun vak, maar een aantal van hun eerdere werken, zoals De kracht van oplossingen en Words were originally magic verdient, meer dan dit boek, het predicaat 'state of the art in solution focused brief therapy'.

G. Schlundt Bodien