Culturele hulpverlening heeft een belangrijke plaats in de geestelijke gezondheidszorg, omdat mensen uit andere culturen en met een andere culturele achtergrond een beroep hierop doen. In dit boek wordt beschreven hoe dit zou moeten gebeuren.

Het handboek is verdeeld in 2 delen, die bestaan uit een aantal subdelen en hoofdstukken. Deel 1, Theorie, beschrijft de discussies die gevoerd worden, de onderbouwde hypothesen, de ontwikkelingen op het niveau van het individu, het gezin, de etnische groep en de maatschappij, de hedendaagse geestelijke gezondheidszorg en de wetenschappelijke ontwikkelingen. Er is ook aandacht voor de genetica en etnische verschillen in de psychofarmacologie. Enkele tegenstellingen worden genoemd, waarbij hypothesen en visies als discutabel worden aangemerkt. Maar ook worden hypothesen die wetenschappelijk niet of amper zijn onderbouwd, als feiten neergezet.

In deel 2, Praktijk, wordt de rol van de culturele achtergrond beschreven bij contact en gesprekvoering (communicatie), intake (anamnese), diagnostiek, psychiatrische symptomen en behandeling. Er is aandacht voor de culturele formulering van de diagnose en het psychodiagnostisch onderzoek. In het subdeel over behandeling worden een aantal behandelmodellen en therapieën beschreven. Aan het eind wordt een aantal specifieke doelgroepen (asielzoeker en vluchtelingen, verslaving en forensische psychiatrie) besproken. Het merendeel van de hoofdstukken is geïllustreerd met casuïstiek.

In dit boek worden de hypothesen, discussies, basale aspecten en ontwikkelingen op het gebied van de culturele hulpverlening gebundeld en op een rij gezet. Voor een nieuwkomer in dit vakgebied vormt dit boek een uitstekende basis om met de culturele hulpverlening kennis te maken en de redactie heeft veel aandacht besteed aan wetenschappelijke onderzoeken en literatuurverwijzingen. Auteurs doen ook voorstellen en geven adviezen om de praktijk en meetinstrumenten cultuursensitief aan te passen en bruikbaar te maken voor mensen met een andere culturele achtergrond. Maar ook de valkuilen worden benoemd, in zowel de ‘westerse’ als de culturele hulpverlening. Voor de nieuwkomer in het vakgebied kan ik dit boek dus ten zeerste aanbevelen.

Dit boek bevat veel theoretische en historische informatie, waarin de psychologie en de antropologie overheersen. Er is maar zeer beperkte aandacht voor de psychiatrie. De beschreven behandelmodellen en therapieën zijn subjectieve keuzes van de auteurs en inzicht in andere mogelijke therapieën ontbreekt. Dit biedt daarom een smalle marge van toepasbaarheid. De tegenstellingen ervaar ik als storend, in een over het algemeen prima boek. In het boek komt men vrijwel niet tot verdieping en het blijft een basale benadering van de culturele hulpverlening. Dit heeft waarschijnlijk te maken met het grote aantal disciplines (gz-psychologen, klinische psychologen, psychiaters, psychotherapeuten, medische antropologen, maatschappelijk werkenden, sociaal psychiatrisch verpleegkundigen en mensen in opleiding) dat men wil bereiken, waardoor psychiatrische verdieping onmogelijk wordt.

Voor de meer ervaren culturele hulpverlener in het algemeen en de psychiaters en de psychiaters in opleiding in het bijzonder bevat dit boek niets nieuws en dat maakt het voor de psychiaters weinig interessant. Dit boek kan wel als naslagwerk worden gebruikt.

Koemar Gokoel