achtergrond Sanfilippo B is een van de autosomaal recessieve mucopolysacharidosen veroorzaakt door een deficiëntie van N-acetyl-α- D-glucosaminidase (naglu), een lysosomaal enzym betrokken bij de afbraak van heparaan sulfaat. Stapeling van het substraat leidt tot neurologische schade, mentale deterioratie en gedragsproblemen. Het gen dat codeert voor naglu ligt op chromosoom 17q21.1. Meer dan 100 verschillende mutaties zijn beschreven waarvan de heterogeniteit geassocieerd is met een breed spectrum aan klinische fenotypes. Bij sanfilippo B zijn de lichamelijke afwijkingen relatief mild en er bestaan geen specifieke dysmorfieën.
doel Het attenderen op de mogelijkheid van een neurodegeneratieve aandoening in de differentiaaldiagnostiek van depressie en dementie.
methoden Een gevalsbeschrijving van een 57-jarige vrouw, opgenomen voor een dementiesyndroom met een lange voorgeschiedenis van sociaal vermijdingsgedrag en stemmingsproblemen.
resultaten Hoewel patiënte een lage intelligentie had en speciaal onderwijs had gevolgd, was er pas sprake van gedragsproblemen en cognitieve deterioratie na haar veertigste. Bij psychiatrisch onderzoek werd een vrouw gezien met een vlak affect, negativisme, decorumverlies, angst en een monotone spraak. Op vragen antwoordde zij traag en kort, maar wel adequaat. Neurologisch onderzoek leverde een opvallende hypokinesie op met een gebrek aan spontane en gerichte bewegingen en enige dystonie. Reflexpatroon, sensibiliteit en coördinatie waren ongestoord. mri van de hersenen toonde een gegeneraliseerde atrofie. Uit metabool onderzoek bleek een verhoogde concentratie van heparaan sulfaat. In de leukocyten werd een deficiëntie van naglu vastgesteld die bleek te berusten op mutaties in het naglu-gen (p.R177W en p.S612G). Een identieke diagnose kon worden gesteld bij haar 66-jarige verstandelijk gehandicapte broer.
conclusie De differentiaaldiagnostiek van dementiesyndromen omvat ook meer zeldzame aandoeningen zoals lysosomale stapelingsziekten. Ontwikkelings- en familieanamnese kunnen een indicatie opleveren voor metabool onderzoek.