achtergrond In reviews wordt beschreven dat atypische antipsychotica minder extrapiramidale bijwerkingen hebben, maar toch even werkzaam zouden zijn als klassieke antipsychotica in de behandeling van neuropsychiatrische symptomen bij dementie. De Food and Drug Administration in de vs en de Europese registratieautoriteiten waarschuwden echter dat atypische antipsychotica samenhangen met een verhoogd risico op beroerte en sterfte.

doel Beoordelen van werkzaamheid en bijwerkingen van antipsychotica voor neuropsychiatrische symptomen bij dementie. Nagaan van bewijs voor de waarschuwing voor cerebrovasculaire bijwerkingen van atypische en klassieke antipsychotica.

methode Een systematische review, met selectie van dubbelblinde gerandomiseerde studies met intention-to-treatanalyse in Medline, Cinahl, PsycInfo, embase en Cochrane (1980-2005) die werkzaamheid en bijwerkingen van antipsychotica voor neuropsychiatrische symptomen bij dementie onderzochten. Deze studies werden gestandaardiseerd beoordeeld op kwaliteit.

resultaten Van de 950 gevonden artikelen werden 14 studies geselecteerd over het effect van haloperidol, risperidon, olanzapine, quetiapine, tiapride, loxapine en perfenazine. In 7 van de 10 onderzoeken bleken haloperidol, risperidon en olanzapine meer werkzaam voor agressie en psychose dan placebo. Bij onderlinge vergelijking van typische en atypische antipsychotica bleek echter geen significant verschil. De meest voorkomende bijwerkingen waren extrapiramidale symptomen en sufheid. Risperidon had deze bijwerking alleen in lagere doseringen minder dan haloperidol en olanzapine, maar risperidon en olanzapine lieten in twee studies een verhoogde kans op beroerte zien.

conclusie Klassieke en atypische antipsychotica vertonen een vergelijkbare werkzaamheid, en alleen risperidon lijkt vooral in lagere doseringen minder (extrapiramidale) bijwerkingen te geven. Het bijwerkingenprofiel is matig omschreven in het gepubliceerde onderzoek en de waarschuwingen voor een verhoogde mortaliteit kunnen op basis hiervan niet worden bevestigd. In andere recentere literatuur zijn er wel steeds meer aanwijzingen voor een verhoogd risico op (sterfte door) beroerte voor zowel atypische als klassieke antipsychotica.