Categoriaal of dimensioneel classificeren: de 'cortisol awakening response' als validatie voor de fenotypering van stemmings- en angststoornissen
achtergrond Stemmings- en angststoornissen worden gezien als stressgerelateerde stoornissen, wat ondermeer blijkt uit een ontregeling van de hypothalamus-hypofyse-bijnierschorsas (hpa-as). Consistent zijn de bevindingen tot op heden echter niet: soms wordt hyperactiviteit (hoge cortisolwaarde) gevonden, dan weer hypoactiviteit (lage cortisolwaarde) of geen verschil met proefpersonen zonder symptomen. Misschien komt dit doordat de traditionele categorale dsm-iv- classificatie een inadequate beschrijving van het fenotype is en vervangen zou moeten worden door een dimensioneel model.
doel De samenhang van hpa-asparameters met diagnostische dsm-iv-categorieën vergelijken met de samenhang van deze parameters met dimensies van psychiatrische stoornissen.
methode Als hpa-asparameter werd de speeksel-cortisol-ontwaakrespons (car) gebruikt, als dimensioneel model van psychiatrische morbiditeit het tripartite model (Clark & Watson 1991). Dit model bevat 3 dimensies: negatief affect, (gebrek aan) positief affect en lichamelijke arousal. Bij het onderzoek waren 80 patiënten met een stemmings- en/of angststoornis volgens de dsm-iv-classificatie betrokken.
resultaten en conclusie Het dimensionele tripartite model laat een significant sterkere correlatie met de car zien dan de dsm-iv- classificatie. Deze correlatie bleek een U-vormige curve te vertonen. Een hogere score op twee van de drie dimensies hing samen met hogere cortisolwaarden. Nog hogere scores op de betreffende dimensies echter met een daling van de cortisolwaarden. Mogelijk speelt uitputting van de hpa-as door zeer ernstige en/of langdurige stress hierbij een rol.