Cortisolspiegels als endofenotype van depressie en angststoornissen
achtergrond Bij het ontstaan van depressies en angststoornissen spelen erfelijke factoren een rol. Het is waarschijnlijk dat een groot aantal genen bij elk van deze ziekten betrokken is. Wanneer bekend zou zijn welke genen en hun varianten een rol spelen, dan zou dat kunnen leiden tot grote verbeteringen in preventie, diagnostiek en behandeling. Helaas verloopt het opsporen van relevante genen moeizaam. Dat proces kan wellicht versneld worden als niet gezocht wordt naar genen die verband houden met het klinische beeld (het fenotype), maar naar genen die verband houden met bepaalde biologische markers van de ziekte, endofenotypen genoemd. Omdat bij depressies en sommige angststoornissen aanwijzingen zijn gevonden voor disfuncties van de hypothalamus- hypofyse-bijnierschorsas (hpa-as) zouden componenten van die as wellicht een rol kunnen spelen als endofenotype.
doel Onderzoeken of en zo ja welke aspecten van cortisoldagcurve en cortisolspiegels onder stress aangewezen kunnen worden als endofenotype voor depressies en/of angststoornissen.
methode Gottesman en Gould hebben vijf criteria geformuleerd waaraan een biologische marker moet voldoen om endofenotype van een ziekte te kunnen zijn: het vóórkomen ervan in de bevolking moet samenhangen met de ziekte, het endofenotype moet erfelijk zijn, het moet manifest zijn ook als de ziekte dat niet is, het moet binnen families cosegregeren met de ziekte en het moet vaker bij verwanten van lijders aan de ziekte voorkomen dan bij de rest van de bevolking. Op basis van een literatuurstudie wordt nagegaan in welke mate dat geldt voor (onderdelen van) de cortisoldagcurve, voor de dexamethasontest, de dexamethason-corticotropine-releasing-hormoon (crh)-test en de reactie op de Trier Social Stress Test.
resultaten en conclusie De cortisol awakening response en dexamethason-crh-test voldoen aan de criteria van Gottesman en Gould als endofenotype voor depressie. Het onderzoek naar de bruikbaarheid van andere hpa-asparameters als endofenotype is bij het schrijven van dit abstract nog niet afgerond.