De eerste editie van dit boek, uit 1988, is een monument in de systemische psychotherapieliteratuur. Oorspronkelijk gegroeid in de Milanese school, ontwikkelden de auteurs een visie over rituelen die de therapeutische scholen oversteeg en in-middels over de hele wereld toepassing kent. Het voorliggende boek is een bewerking van de oorspronkelijke bestseller, waarvan de structuur en de oorspronkelijke opzet werden behouden, maar waaraan actuele inzichten werden toegevoegd.Het werk is op logische wijze onderverdeeld in vijf delen. In het eerste deel beschrijven de auteurs de context en definiëren ze de begrippen levenscyclus, ritueel, familietraditie en presenteren ze hun therapeutische toepassingen. Het geheel blijft een briljante samenvatting van zowel antropologische inzichten in, als praktisch-technische aspecten van het gebruik van rituelen. Alleen al dit deel maakt dit boek een blijvende klassieker waarin de essenties gecondenseerd en toch vlot leesbaar zijn samengebracht.Het tweede deel focust op het gebruik van rituelen bij koppels en kinderen in de verschillende levensfasen. Therapeutische rituelen sluiten aan bij de 'natuurlijke' overgangen en bij de specifieke realiteit van elke relatie. In deze hoofdstukken schemert een onuitgesproken moralistische en normerende sfeer die typisch is voor de Amerikaanse cultuur, ondanks de politieke correctheid die al even herkenbaar is in de vorm van een obligaat hoofdstuk over homoseksuele koppels.Het derde deel gaat dieper in op toepassingen in verschillende domeinen van de hulpverlening: adoptie, lichamelijke ziekte, alcoholisme, seksuele problemen en wedersamengestelde gezinnen passeren de revue. Deze bijdragen zijn herkenbaar en toegankelijk. Ze zijn heel erg op de praktijk gericht, met voorbeelden en letterlijk uitgeschreven delen van sessies waarin de subtiele nuances van het aanbrengen en het werken met rituelen duidelijk worden. Deze soms lang uitgesponnen hoofdstukken zijn nodig om een tegengewicht te vormen tegenover het imago van de 'toverdoos' dat in sommige ericksoniaanse kringen over het gebruik van rituelen wordt verspreid.Deel vier behandelt het gebruik van rituelen in de bredere sociale context: dit hoofdstuk is heel Amerikaans gekleurd en zal voor de Europese lezer vooral interessant zijn om de cultuurverschillen te ondervinden: obligate hoofdstukken over 9/11, over gender, over de militaire dictatuur in Argentinië. Deel vijf ten slotte gaat over het gebruik van rituelen in de opleiding, als onderwerp van onderzoek en ook als techniek in de opleidingsgroep.Samengevat is en blijft dit werk een solide basis voor zowel beginnende als ervaren therapeuten. In een maatschappelijke context waarin de geprefabriceerde sjablonen weggevallen zijn, zullen therapeutische rituelen steeds belangrijker worden. Dit boek is hierbij een aanrader.

D.A.J. de Wachter