De oudere generatie psychiaters en psychotherapeuten, die nog geleefd heeft onder de geboden en verboden van de kerk, heeft vaak een aversie ontwikkeld tegen alles wat met religie en levensbeschouwing te maken heeft. Bij hen werd dit onderwerp in hun beroepsuitoefening daarom vaak doodgezwegen. De jongere generatie staat daar vrijer tegenover. Daardoor zijn ruimte en aandacht ontstaan voor zingeving en levensbeschouwing in brede zin.
Uit onderzoek komt ook naar voren dat veel patiënten er behoefte aan hebben dat zingeving meer aan bod komt in de hulpverlening. Maar veel hulpverleners weten daar niet mee om te gaan. Ze zijn er niet in geschoold om het onderwerp levensbeschouwing in hun beroepsuitoefening een plaats te geven en om op dit terrein samen te werken met geestelijke verzorgers. Daarnaast zien ze steeds meer patiënten met niet-westerse religieuze geloofsovertuigingen. Voor velen is de wereld van de islam een onbekend terrein.
De bundel ggz en levensbeschouwing komt dan ook als geroepen. De uitgave bestaat uit twee delen. Het eerste deel richt zich op de vanouds in Nederland bestaande joods-christelijke en humanistische levensbeschouwingen. De werkwijze van geestelijke verzorgers van verschillende denominaties komt aan de orde, evenals trainingsprogramma's voor psychiaters en verpleegkundigen in het omgaan met vragen op het terrein van zingeving. Bijzonder boeiend is de beschouwing van Van Unen over het gedachtegoed van de joodse filosoof Levinas, als bron van inspiratie voor de hulpverlening. Het tweede deel van de bundel richt de aandacht op de islam, het hindoeïsme en het confucianisme. Gewaarschuwd wordt tegen stereotypering van deze levensbeschouwelijke richtingen, omdat daardoor grenzen worden getrokken, terwijl de hulpverlening juist bedoeld is om grenzen te slechten. Er wordt in het tweede deel veel feitelijke informatie gegeven over deze stromingen en over hoe deze zich in Nederland verder ontwikkelen.
Het bijzondere van dit boek is dat de auteurs uit verschillende werkvelden komen, verschillende levensbeschouwelijke achtergronden hebben en hun onderwerp niet alleen benaderen vanuit onderzoek en feiten, maar vooral ook vanuit hun persoonlijke ervaringen met de sterk veranderende opvattingen over de plaats van de levensbeschouwing in de Nederlandse ggz. Daardoor is het boek meer dan een opsomming van feiten; het is ook een verzameling van inspirerende en aansprekende persoonlijke getuigenissen. Vooral om die laatste reden van harte aanbevolen voor hulpverleners die werken met mensen uit andere culturen. En wie doet dat tegenwoordig niet?

 

F.A.M. Kortmann