Zowel binnen het onderwijs, de jeugdzorg alsook in de kinder- en jeugdpsychiatrie, is er de laatste tijd veel zorg en aandacht voor agressief gedrag bij kinderen met een disruptieve gedragsstoornis. Onder de disruptieve gedragsstoornissen worden verstaan de oppositioneel-opstandige gedragsstoornis en de (antisociale) gedragsstoornis (dsmiv- categorieën 313.81 en 312.18). Enerzijds hangt deze zorg samen met consistente bevindingen uit epidemiologisch onderzoek die tonen dat kinderen met een disruptieve gedragsstoornis op latere leeftijd een verhoogde kans hebben op delinquentie, stemmingsstoornissen en sociaal disfunctioneren op het werk en in het gezin. Anderzijds lijkt de actuele maatschappelijke aandacht voor agressie een gunstig klimaat te scheppen voor het onderzoek naar en de ontwikkeling van effectieve therapeutische interventies voor dit hardnekkige en belastende probleem. Op grond van met name Amerikaanse onderzoeksliteratuur wordt er nu van uitgegaan dat verschillende gedragstherapeutische technieken goede resultaten bieden bij de behandeling van agressieve kinderen met een gedragsstoornis.
Het Utrechtse Minder boos en opstandig, een bewerking van het oorspronkelijke Amerikaanse Coping Power Program van Lochman & Wells (2002), is een typisch voorbeeld van een gecombineerd gedragstherapeutisch programma dat, in dit geval, gebaseerd is op principes van operante conditionering, cognitieve gedragstherapie en Parent Management Training. Dit geprotocolleerde programma is bedoeld voor de ambulante behandeling van kinderen van acht tot twaalf jaar met een ernstige gedragsstoornis. Minder boos en opstandig bestaat uit twee op elkaar afgestemde deelprogramma's, één voor kinderen en één voor ouders. De achttien ouderbijeenkomsten en achttien kindtrainingen worden elk in groepsverband gegeven. Belangrijke inhoudelijke thema's bij de kinderen betreffen de herkenning van emoties, het omgaan met boosheid en het bieden van een groter arsenaal aan (sociaal) probleemoplossende strategieën. Bij de bijeenkomsten van de ouders staat het vergroten van opvoedingsvaardigheden centraal.
Minder boos en opstandig wordt geleverd in een plastic koffertje en bestaat uit twee werkboeken en een videoband. Werkboek I bevat, naast een korte theoretische inleiding, de gedetailleerd beschreven handleiding van het programma. Werkboek II bevat de samenvattingen van de bijeenkomsten voor de ouders en het kind, de opdrachten en formulieren. Op de videoband ten slotte zijn enkele praktijkvoorbeelden uitgebeeld die bij de zittingen ter instructie gebruikt kunnen worden.
Minder boos en opstandig maakt inhoudelijk een degelijke en doordachte indruk. De vormgeving van het programma valt echter flink tegen. De beide werkboeken zijn rommelig qua opzet en onlogisch qua indeling. Zo zou een aparte handleiding voor ouders en kinderen het geheel mijns inziens meer overzichtelijk en gebruikersvriendelijk maken. Ook is de kwaliteit van het beeld en het geluid van de video slecht. Jammer van de vormgeving, maar uiteindelijk zal het programma beoordeeld worden op basis van de behandelresultaten bij een buitengewoon moeilijke doelgroep. Ik ben benieuwd.

 

M. Wiznitzer