Dit boek beschrijft een zoektocht naar de neurofysiologische en neurochemische substraten die volgens de auteurs ten grondslag liggen aan veel psychiatrische, maar ook somatische aandoeningen. Deze zoektocht is uitgemond in een pathofysiologische beschrijving van een aantal psychiatrische ziektebeelden dan wel toestandsbeelden, variërend van bipolaire stoornissen tot psychose en paniek. Ook een aantal somatische ziektebeel-den zoals multipele sclerose, reumatoïde artritis en de ziekte van Crohn worden op deze wijze geanalyseerd. Vervolgens worden vele praktijkvoorbeelden aangehaald, rijk geïllustreerd met foto's van voor en na de behandeling. De auteurs stellen dat clinici te veel bezig zijn met zeer gebrekkige diagnostische en therapeutische procedures die culmineren in louter symptoombestrijding. Clinici gaan daarmee voorbij aan de neurofysiologische, neuroimmunologische en neuro-endocrinologische processen die ten grondslag zouden liggen aan de door de auteurs aangehaalde stoornissen. Op basis van eigen onderzoek bij zowel grote groepen gezonde mensen als bij patiënten, onderscheiden zij drie neurochemische, neuro-endocrinologische en immunologische profielen. Deze profielen beschrijven een onbalans tussen cathecholaminen, plasmatryptofaan en plasma-5-hydroxytryptofaan (5-htp), gekoppeld aan het immunologische profiel. De behandeling van depressie, paniekstoornis en schizofrenie moet volgens de auteurs gericht zijn op herstel van het bovengenoemde verstoorde evenwicht. Dit heeft tot gevolg dat bijvoorbeeld 5-htp door hen wordt geadviseerd als medicament van voorkeur bij de behandeling van manie. Het behandelen van depressie met antidepressiva of van psychose met antipsychotica, en ook de dosis van dergelijke geneesmiddelen die in de reguliere geneeskunde worden voorgeschreven, worden gezien als symptoombestrijding omdat de neurohumorale onbalans op deze wijze niet zou worden hersteld. Als voorbeeld noemt de eerste auteur in de introductie zijn eigen ziektegeschiedenis, die ik de lezer niet wil onthouden, omdat hiermee de toon van het boek eigenlijk goed wordt gezet. Er werd bij hem myastenia gravis geconstateerd in een periode waarin hij onder hoge stress leefde. Hij kreeg pyridostigmine, steroïden en andere immuno-suppressiva voorgeschreven. Hij weigerde deze medicamenten in te nemen en liet in zijn eigen laboratorium een aantal bloedtesten verrichten in het kader van een zogenaamd 'neurochemisch en neuro-immunologisch uncoping-stressprofiel', waarbij werd geconstateerd dat de plasma-adrenalinespiegels en de vrij-serotoninespiegels te hoog waren, de noradrenalinespiegel laag en dat er tevens sprake was van een verhoogd niveau van im-muunactivatie en van toegenomen bloedplaatjes-activatie. Op basis van deze bevindingen schreef hij zichzelf een 'neurofarmacologische antistress-behandeling' voor, bestaande uit een lage dosis doxepine, fenylalanine (voorloper van noradrena-line), buspiron en 5-htp. Na drie weken was hij klachtenvrij en na drie maanden was zijn im-muunstatus genormaliseerd. Onderwerpen die in het kader van het samen-gaan van neurofysiologische, neuro-endocrinologische en neuro-immunologische processen bij klinische beelden in dit boek worden besproken, lijken willekeurig gekozen en variëren van de normale slaap-waakcyclus, stress, depressie, bipolaire stoornissen, psychose, en paniekaanvallen tot astma. Vele klinische vignetten zijn toegevoegd. Het is positief dat er uitgebreid aandacht wordt gevraagd voor pathofysiologische processen die zonder twijfel een belangrijke rol spelen in het ontstaan en het instandhouden van psychiatrische syndromen. De wijze waarop dit wordt gedaan is echter erg eenzijdig en maakt dit boek eerder tot een soort aanklacht tegen de reguliere geneeskunde dan dat het een welkome aanvulling daarop probeert te zijn. De auteurs maken overigens ruim gebruik van de door hen zo verfoeide psychiatrische classificatie. De hoofdstukken eindigen vaak met een referentielijst echter zonder dat deze referenties in de tekst zelf worden aangehaald. Dit wekt ten onrechte de indruk dat hun vaak ongenuanceerde en stellige uitspraken door literatuur worden ondersteund. Hoewel het onderwerp van het boek fascinerend is en onderzoek op dit gebied veel potentie heeft om de psychiatrische behandeling in de komende decennia een grote stap voorwaarts te laten maken, levert dit boekwerk aan deze ontwikkeling geen positieve bijdrage.

 

A. Honig