Dit boek wil aan een breed publiek een overzicht geven van wat er in de psychiatrie te koop is. Het bespreekt de aard en het ontstaan van psychische problemen, de aanpak ervan en de verschillende beroepsgroepen die zich hiermee bezighouden. Dit zal voor velen de eerste kennismaking met de psychiatrie zijn geweest, want na de eerste uitgave in 1986 verschenen verschillende herdrukken. Bij de derde druk in 1994 werd een hoofdstuk Nieuwe ontwikkelingen toegevoegd, maar dat is in deze nieuw vormgegeven zesde uitgave weer geheel verdwenen. Deze keer hebben de auteurs het ogenschijnlijk grondiger aangepakt. Op de achterflap wordt een 'compleet herziene en geactualiseerde editie' beloofd. Er is zelfs een derde auteur voor aangetrokken. Hier en daar blijkt inderdaad de terminologie aangepast en zijn paragrafen toegevoegd (deels met passages van het hoofdstuk Nieuwe ontwikkelingen uit eerdere drukken). Enkele hoofdstukken, zoals dat over allochtonen, zijn wat ingrijpender bewerkt. Desondanks is het eindresultaat teleurstellend. In plaats van de noodzakelijke grondige renovatie hebben de auteurs helaas gekozen voor een tamelijk oppervlakkige opknapbeurt, waarbij de kern van dit boek ongewijzigd is gebleven.

Allereerst heeft men de weinig systematische opbouw van eerdere uitgaven gehandhaafd. Nog steeds wisselen doelgroepen, stoornissen, verklaringen en behandelwijzen elkaar op verwarrende wijze af. Een belangstellende lezer loopt daardoor al snel verloren rond. Kwalijker is dat in de teksten te veel is blijven staan dat dringend aan vervanging toe is. Ik volsta met een paar voorbeelden. Het verouderde begrip 'neurosen' neemt nog altijd een prominente plaats in dit boek in. Het meest doortimmerde verklaringsmodel voor het ontstaan van deze neurosen zou volgens de auteurs bovendien de psychoanalyse zijn. Ze hebben hiervoor dan ook zes pagina's ingeruimd, waar andere modellen het met hoogstens anderhalve pagina moeten doen. Het slechtst komt de cognitieve therapie eraf. Wie in een boek over de psychiatrie van 360 pagina's hieraan niet meer dan een halve (!) bladzijde besteedt, maakt het critici wel heel gemakkelijk. Tot slot wekt ook de literatuurlijst de stellige indruk dat er de laatste twintig jaar maar weinig gebeurd is in de psychiatrie. Het merendeel van de referenties dateert van vóór 1985. Tal van recente relevante (zelfhulp)literatuur ontbreekt, om van verwijzingen naar het internet nog maar te zwijgen.

Een van de sterke kanten van dit boek was en is de historische inkadering van veel onderwerpen uit de psychiatrie. Deze herziene editie heeft niet kunnen voorkomen dat het boek inmiddels zelf ook tot deze historie is gaan behoren.

R. van Deth