Principles and practice of child and adolescent forensic psychiatry is een schitterend uitgevoerd handboek, dat over veel meer gaat dan de titel doet vermoeden. Wat wij in Nederland gewoonlijk verstaan onder forensische kinder- en jeugdpsychiatrie - rapportage pro Justitia en soms ook wel het behandelen in forensisch kader - wordt in dit boek behandeld in een eerste deel: Basics. Daarna komen allerlei onderwerpen aan de orde waar de forensisch kinder- en jeugdpsychiater en -psycholoog veelvuldig mee in aanraking komen, maar die wij niet zouden benoemen als forensisch: pleegzorg en adoptie, gezinsvoogdij, seksueel misbruik, het Münchausen-by-proxy-syndroom, kinderen en pornografie, neurobiologie van agressie, enzovoorts. Het is dus een handboek waar voor de professional die werkt met kinderen en jeugdigen die in justitieel kader verkeren, veel uit te halen valt, maar een aantal onderwerpen komt ook in de algemene handboeken kinder- en jeugdpsychiatrie aan de orde. Bovendien is Principles and practice een echt Amerikaans boek: interessant voor de forensisch werkende collega die ons systeem wil kunnen vergelijken met het Amerikaanse. Maar voor de Nederlandse praktijk is een aantal gegevens niet relevant: death penalty (en de aanbeveling van de American Psychiatric Association aan psychiaters om niet mee te werken aan het behandelen van gevangenen die geëxecuteerd worden na de behandeling) en de competency to stand trial, die in Nederland helemaal niet gehanteerd wordt. Evenmin kennen wij het systeem waarbij het Openbaar Ministerie én de advocaat ieder hun eigen getuige-deskundige inhuren om deze experts vervolgens in te zetten in de rechtsstrijd.

Het boek lijkt geschreven voor zowel psychiaters/ gedragsdeskundigen als voor juristen. Het bevat dus veel relevante informatie voor de forensische rechtspraktijk en de jeugd- en familierechtspraktijk, maar daarmee wil het te veel verschillende disciplines bedienen. Het schiet in al zijn uitgebreidheid op die manier toch tekort voor de psychiater/gedragsdeskundige die meer diepgang en achtergrondinformatie verwacht.

Het boek is desalniettemin de moeite van het in bezit hebben waard voor degenen die cursussen organiseren op dit terrein; en ook zoals gezegd voor de professional die wil weten hoe een en ander in zijn werk gaat in een geheel andere rechtscultuur. Het boek is zeer overzichtelijk ingedeeld en - op een zeer didactisch verantwoorde manier - voorzien van voorbeelden en richtlijnen. Elk hoofdstuk begint met drie levendige voorbeelden die de lezer nieuwsgierig maken naar de inhoud van het hoofdstuk zelf; elk voorbeeld wordt aan het slot van het hoofdstuk uitgewerkt en geëvalueerd. De richtlijnen bevatten meestal een aantal do's en don'ts; hier en daar zijn dit wijdopen deuren (zoals 'gebruik tests die passen bij de leeftijd van het te onderzoeken kind'). Een vergelijkbaar boek met duidelijke richtlijnen zou in ons taalgebied een welkome aanvulling zijn, bijvoorbeeld op het Nederlandse Jeugdpsychiatrie en Recht, dat binnenkort weer met een geheel herziene uitgave in de handel komt.

Het taalgebruik is zorgvuldig. De teksten zijn goed leesbaar, ook al wordt veel jargon gehanteerd. De redacteuren hebben voldoende aandacht geschonken aan de uniformering van het taalgebruik, iets waar het in Nederlandstalige handboeken nog wel eens aan ontbreekt. De layout is helder; het boek bevat (gelukkig) geen illustraties, wel hier en daar overzichtelijke tabellen (zoals de tabel met opvoedvaardigheden die van ouders verwacht mogen worden per leeftijdsfase). De literatuurverwijzingen na elk hoofdstuk zijn hier en daar onderverdeeld, zoals na 'gerechtelijke aspecten bij de jeugdige-met-een-verstandelijkehandicap': algemeen, classificatie, forensische diagnostiek, competency, ouderschap, seksualiteit, bekennen, toerekeningsvatbaarheid, mensenrechten, enzovoorts.

Kortom: Principles and practice of child and adolescent forensic psychiatry is een must voor bibliotheken van instellingen die werken met kinderen en jeugdigen die in justitieel kader verkeren en voor professionals die het voor hun werk belangrijk vinden zo nu en dan 'over de grens' te kijken. Het boek bevat veel praktische richtlijnen en is zeer geschikt voor bij- en nascholing.

Th.A.H. Doreleijers