Begin jaren tachtig was het Massachusetts General Hospital Handbook of General Hospital Psychiatry de bijbel waaruit Nederlandse consultatieve psychiaters het vak leerden: 'Hackett en Cassem' werd het genoemd (Hackett & Cassem 1979). Het boek was geschreven door de Boston group die in die tijd de consultatieve psychiatrie in de Verenigde Staten domineerde. Een boek, geschreven door ervaren clinici met vele handige tips en voorbeelden uit hun eigen praktijk. Een boek, geschreven voordat de dsm-iii-systematiek zijn intrede deed. Een boek dat de titel tekstboek verdiende.

Het tekstboek van Wise & Rundell is een ander boek uit een andere tijd. Waren Hackett en Cassem leiders in hun vakgebied, Wise en Rundell zijn dat zeker niet. Toch is er een belangrijk verband tussen de redacteuren van beide boeken. Wise en Rundell komen uit de school van Hackett en Cassem. Hun school was een hechte groep die intensief contact hield na vertrek uit Boston. Uit deze groep zijn een groot aantal auteurs voor de verschillende hoofdstukken gerekruteerd en een aantal andere sleutelfiguren uit de Amerikaanse consultatieve psychiatrie zijn toegevoegd. De auteurs die aan dit tekstboek bijdragen, vormen een goede representatie van de huidige academische consultatieve psychiatrie in de Verenigde Staten.

Het boek opent met een sectie 'algemene principes', waarin de historie, het opzetten van een consultatieve dienst, het uitvoeren van consulten, het psychiatrisch onderzoek, het hanteren van suïcidaliteit en agressie, de legale en ethische principes, en het organiseren van liaisondiensten worden beschreven. Deze sectie heeft ook een internationale bijdrage, waarin de status, de kenmerken, de opleiding en het onderzoek in Europa, Australië, Japan en Zuid-Amerika voor zover bekend, worden beschreven, inclusief een uitgebreide lijst van niet-Amerikaanse referenties. Dan volgt de sectie 'psychiatrische stoornissen in het algemene ziekenhuis', waarin de epidemiologie en de stoornissen volgens de dsm-systematiek uitgebreid worden beschreven. In de sectie 'settings' is geordend naar werkplek, te weten: interne geneeskunde, chirurgie, transplantatie, oncologie, neurologie, intensive care, hiv+- en aids-kliniek, spoedeisende hulp, eerste lijn. Ten slotte is er een hoofdstuk over integrale dienstverlening: een integratie van het somatische en het psychiatrische zorgmodel. Dit laatste vindt plaats in multidisciplinaire teams, die transmurale longitudinale hulpverlening bieden met zorgcoördinatie en het opzetten van zorgketens. Dit is een zorgvorm waar in Nederland verpleegkundig specialisten psychiatrie (voorheen consultatief- psychiatrisch verpleegkundigen) zich intensief mee bezighouden. De psychiatrischmedische unit, die ook in Nederland ontwikkeld wordt, wordt in deze editie in dit hoofdstuk beschreven en dat is een verbetering ten opzichte van de vorige druk. De laatste sectie gaat over behandeling, waaronder de psychofarmacologie, de elctroconvulsietherapie en de verschillende psychotherapieën bij somatisch zieken.

Het tekstboek is daarmee een uitstekende en volwassen opvolger geworden van 'Hackett en Cassem'. De inmiddels solide empirische basis van het vak wordt gedetailleerd en gedifferentieerd beschreven door representatieve auteurs uit de Amerikaanse academische consultatieve psychiatrie, gecompleteerd met een internationaal perspectief. Het ontstaan van dit tekstboek vormde een onderdeel van het beleid dat geleid heeft tot de subspecialisatiestatus (Kornfeld 2002).

Het boek is een aanrader voor diverse beroepsgroepen: voor psychiaters die achterwacht moeten doen bij assistenten die diensten in het algemeen ziekenhuis doen, voor psychiaters die in algemene ziekenhuizen werken, voor assistenten in opleiding tot psychiater die goed op de hoogte willen zijn van de raakvlakken met de somatiek, en voor theoretische cursussen tijdens de opleiding. Dat geldt ook voor verpleegkundigen met als specialisatie psychiatrie en voor huisartsen, geriaters of andere artsen die te maken hebben met patiënten met psychiatrische en somatische comorbiditeit. Dat het Amerikaanse gezondheidszorgsysteem, net als de wetgeving, anders is dan het Nederlandse doet daar niets aan af.

F.J. Huyse