Psychosociale zorg voor vluchtelingen en asielzoekers is een praktische handleiding voor verpleegkundigen en psychosociaal werkenden die betrokken zijn bij opvang van vluchtelingen en asielzoekers. Het is geschreven vanuit het perspectief dat deze beroepsgroepen primair verantwoordelijk zijn voor het bewaken van de continuïteit van de zorg. Gewerkt wordt vanuit het competentiemodel en minder vanuit het medische model. De competenties van zowel hulpvrager als hulpverlener vormen de belangrijkste schakels binnen de hulpverleningsrelatie. Vergroting ervan is het centrale thema van dit boek. De auteurs proberen een brug te slaan tussen theorie en praktijk. Het is erg plezierig dat de gehanteerde methoden goed aansluiten bij de vormen van diagnostiek, methodisch handelen en interventies die momenteel algemeen gebruikt worden binnen de verpleegkunde. Daardoor is dit boek een uitstekende aanvulling op en verbijzondering van het lesmateriaal van genoemde hulpverleners.

Elk hoofdstuk heeft globaal dezelfde opbouw en bestaat uit theorie, casuïstiek, interventies, aandacht voor de rol van de hulpverlener, reflectievragen en werkmateriaal. Thema's die behandeld worden zijn: stressmanagement, communicatie, somatiek en somatisatie, cultuur, verdieping in de specifieke situatie van elke hulpvrager, trauma, en samenwerking met de geestelijke gezondheidszorg. Centraal thema is de stressverwerking bij een groep mensen die vanwege traumatisering en ontworteling lijdt aan een (tijdelijk) verhoogde kwetsbaarheid. Om die reden wordt uitgebreid aandacht besteed aan de algemene stresstheorie, coping-strategieën en modellen voor stresshantering. Het hoofdstuk over communicatie behandelt een aantal zeer praktische thema's, zoals communicatieregels, aspecten van verbale en non-verbale communicatie, het werken met tolken en het geven van psycho-educatie met het gebruik van metaforen. Het verschijnsel 'somatisatie' is gewoonlijk een lastig onderwerp in de omgang met asielzoekers, omdat de verwachtingen van de cliënten vaak niet parallel lopen met de aanpak die de hulpverleners voorstaan. Het boek gaat hier op heldere en inzichtelijke manier op in met veel voorbeelden en illustraties.

In het praktische ligt de kracht van dit boek. Het verraadt de afkomst van de auteurs, beiden als therapeut werkzaam op De Vonk, de afdeling van Centrum '45 voor de opvang en behandeling van ernstig getraumatiseerde asielzoekers en vluchtelingen. De bruikbaarheid van de geschetste methoden en benaderingswijzen is in de praktijk beproefd in voortgaande evaluaties door de medewerkers van De Vonk zelf.

Binnen het vrij grote aanbod van boeken op dit terrein springt dit er naar mijn mening uit door de praktische toepasbaarheid. Vandaar dat ik het warm wil aanbevelen.

F.A.M. Kortmann