In nummer 9-2022 van het Tijdschrift voor Psychiatrie zijn er enkele artikelen die met elkaar te maken hebben, ook al lijkt dit op het eerste zicht niet zo.

Het artikel van T.J.M. Ingenhoven DSM-5-TR: meer van hetzelfde of toch wat meer? bevestigt vooral het eerste deel van de vraag.

Het artikel van N.G.A. Tak Ontwikkelingsstoornissen bij volwassenen: het nut van de holistische theorie bevestigt het tweede deel van de titel. Terecht schrijft ze: ‘Het uiteindelijke doel is dat centraal komt te staan waar de patiënt bij gebaat is, in plaats van welke classificatie we kunnen stellen’ (p. 620).

Én bovendien is er een folder in het tijdschrift bijgevoegd over de studiedag ‘Verhalen over-leven. Narratieven in psychotherapie’ met een mooie zinsnede: ‘(…) weg van de DSM en alle protocollen, mee naar de zee van narratieven (…)’.

Wat is er vergelijkbaar in de drie overwegingen? Juist: DSM-classificatie is niet zo vanzelfsprekend.

Is dit cherrypicking? Neen, het is de weergave van een tendens die meer en meer ingang vindt. De onvrede met de DSM bestaat al lang, de zoektocht naar verbetering en verandering zit meer en meer in de lift. Er is al veel inkt gevloeid over deze ontwikkelingen. In deze reactie ligt de focus niet zozeer daarop. Enkel dit citaat van Herman Boerhaave ter inspiratie: simplex sigillum veri. Eenvoud is het teken van het waarachtige. DSM is op dit gebied niet echt een voorbeeld – Thomas Insel (2022) spreekt van 265 diagnostische categorieën.¹

Wat staat er evenwel écht op het spel? Twee belangrijke vragen dienen zich aan.

De eerste is deze, verwant aan de uitspraak van Diogenes: ‘Waar is de breekbare, kwetsbare mens?’ Door het vele protocolleren, labelen, checklists aanbieden, symptomen ‘verzamelen’ etc. is de kans groot dat deze mens onvindbaar is geworden.

De tweede cruciale vraag is: ‘waar zijn we mee bezig?’ Een citaat van Thomas Insel is veelzeggend: ‘The DSM had created a common language, but much of that language had not been validated by science’. Deze classificatie is in feite het symptoom van een psychiatrie die – voortbordurend op de woorden van H.C. Rümke - nog steeds in gevaar verkeert.

Gelukkig is verandering al bezig. Een voorbeeld bij uitstek om de noodzakelijke transitie naar een psychiatrie van en voor de mens mogelijk te maken, is de fenomenologie die zich de laatste jaren vernieuwt. Wat aantoont hoe de intrinsieke verwevenheid van psychiatrie en filosofie meer en meer duidelijk wordt.

De tijd is er rijp voor.

Literatuur

1. Insel T. Healing: our path from mental illness to mental health. New York: Penguin Press; 2022.